คนสร้างสุข

กระบวนการพูดคุยกันของคนในชุมชน จากเดิมการดำเนินการใดๆ เกี่ยวกับการพัฒนาอ่างเก็บน้ำป่าพะยอมและพื้นที่ต้นน้ำ จะถูกจัดการโดยหน่วยงานรัฐเป็นหลัก คือกรมป่าไม้และชลประทาน แต่หลังจากดำเนินโครงการร่วมสร้างชุมชนท้องถิ่นน่าอยู่ ได้มีกระบวนการใหม่ที่คนในชุมชนสามารถมาพูดคุย ปรึกษาหารือ และกำหนดกิจกรรมในการพัฒนาพื้นที่ต้นน้ำอ่างเก็บน้ำป่าพะยอมได้โดยคนในชุมชนเอง หน่วยงานราชการเป็นเพียงหน่วยหนุนเสริม  ซึ่งถือเป็นกระบวนการทางสังคมใหม่ที่เกิดขึ้นในหมู่บ้าน

• ภาพถ่ายกิจกรรมการประชุมหารือของชุมชน
• รายงานการประชุมคณะทำงานโครงการที่ร่วมกับคนในชุมชนในการกำหนดกิจกรรมการพัฒนาต่าง ๆในพื้นที่ป่าต้นน้ำอ่างเก็บน้ำป่าพะยอม

เกิดกลุ่มอาสาสมัครอนุรักษืป่าต้นน้ำป่าพะยอม จำนวน 20 คน ซึ่งเป็นคนในพื้นที่และได้เข้าร่วมกิจกรรมในการสำรวจทรัพยากรป่าต้นน้ำ ร่วมวางแผนในการพัฒนาเส้นทางการท่องเที่ยวเชิงอนุรักษ์ป่าต้นน้ำป่าพะยอม

• ภาพถ่ายการลงพื้นที่สำรวจทรัพยากรป่าต้นน้ำของกลุ่มอาสาสมัคร
• ใบลงทะเบียนเข้าร่วมเป็นอาสาสมัครอนุรักษืป่าต้นน้ำป่าพะยอม

เกิดแหล่งเรียนรู้ใหม่ในชุมชนคือ เส้นทางการท่องเที่ยวเชิงอนุรักษ์ป่าต้นน้ำป่าพะยอม  ซึ่งภายในเส้นทางการท่องเที่ยวนี้ประกอบด้วยป้ายแสดงองค์ความรู้เกี่ยวกับพันธ์พืชในพื้นที่ป่าต้นน้ำ  ฐานการเรียนรู้การใช้ประโยชน์จากพืชสมุนไพรในพื้นที่ป่าต้นน้ำ ซึ่งเยาวชนและผู้สนใจสามารถเข้ามาเรียนรู้ได้ และมีกลุ่มอาสาสมัครอนุรักษืป่าต้นน้ำ เป็นวิทยากรให้ความรู้

• แผนที่เส้นทางท่องเที่ยวป่าต้นน้ำอ่างเก็บน้ำป่าพะยอม

มีการใช้ภูมิปัญญาของท้องถิ่นในการใช้ประโยชน์จากพืชสมุนไพรในพื้นที่ป่าต้นน้ำ มาใช้ในชีวิตประจำวัน มีการถ่ายทอดความรู้เหล่านั้นให้กับเยาวชนผ่านเวทีคืนข้อมูลชุมชน ทำให้มีการปรับพฤติกรรมในการใช้สมุนไพรในท้องถิ่นในการรักษาโรค และนำมาใช้ในการบริโภคด้วยบางส่วน  นอกจากนี้ยังได้นำภูมิปัญญาการขยายพันธ์พืชสมุนไพรและพืชพื้นถิ่นหายากมาถ่ายทอดให้กลุ่มอาสาสมัครได้นำมาใช้ในการขยายพันธุ์พืชด้วย

• ภาพถ่ายเวทีคืนข้อมูลชุมชน
• ภาพถ่ายกิจกรรมการเพาะขยายพันธุ์พืชพื้นถิ่น

มีการเปลี่ยนแปลงทางกายภาพคือการพัฒนาเส้นทางการท่องเที่ยวเชิงอนุรักษืป่าต้นน้ำอ่างเก็บน้ำป่าพะยอม ซึ่งมีการสำรวจ จัดการปรับปรุงให้มีความสะดวกในการเดินทางเยี่ยมชม มีการจัดทำป้ายความรู้ต่าง ๆ ตลอดเส้นทาง จนกลายเป็นที่พักผ่อนและที่เรียนรู้แหล่งใหม่ของชุมชน

• ภาพเส้นทางการท่องเที่ยวเชิงอนุรักษ์ป่าต้นน้ำอ่างเก็บน้ำป่าพะยอม

มีพื้นที่สาธารณะที่เอื้อต่อสุขภาพบริเวณริมอ่างเก็บน้ำป่าพะยอมและในเส้นทางการท่องเที่ยวเชิงอนุรักษ์ป่าต้นน้ำอ่างเก็บน้ำป่าพะยอม ซึ่งกลุ่มเยาวชนและประชาชนทั่วไปสามารถมาใช้ประโยชน์ในการพักผ่อนหย่อนใจ และจัดกิจกรรมต่าง ๆ ของชุมชน เช่นงานลอยกระทอง งานสงกรานต์ เป็นต้น

• ภาพถ่ายพื้นที่สาธารณะริมอ่างเก็บน้ำป่าพะยอม

จากการสร้างเส้นทางการท่องเที่ยวเชิงอนุรักษ์ป่าต้น้ำป่าพะยอม เป็นแหล่งท่องเที่ยวใหม่ทำให้กลุ่มอาสาสมัครอนุรักษ์ป่าต้นน้ำมีรายได้จากอาชีพใหม่คือการนำเที่ยวเส้นทางการท่องเที่ยวเชิงอนุรักษ์ป่าต้นน้ำ ทำให้เพิ่มรายได้ อีกทั้งยังเป็นกาลดรายจ่ายของบางครอบครัวที่หันมาใช้ประโยชน์จากพืชผักพื้นบ้านที่มีอยู่ในพื้นที่ป่าต้นน้ำเป็นอาหาร ทำให้ลดค่าใช้จ่ายในการซื้อพืชผักจากท้องตลาดได้อีกทางหนึ่งด้วย

• ภาพกิจกรรมการนำเที่ยวเส้นทางท่องเที่ยวเชิงอนุรักษ์ป่าต้นน้ำ

คณะทำงานได้มีการประชุมร่วมกับประชาชนในชุมชนและกำหนดเป็นกติกาชุมชนในการอนุรักษ์พื้ยที่ป้่าต้นน้ำ  มีการจำกัดการใช้ทรัพยากร มีการห้ามจับสัตว์ป่า การจับปลาที่ผิดวิธี ซึ่งคนในชุมชนส่วนใหญ่ยอมรับกติกาดังกล่าวและพร้อมที่จะให้ความร่วมมือในการสอดส่องดูแลผู้ที่ไม่ทำตามกติกาของชุมชนด้วย อย่างไรก็ตามกติกาดังกล่าวยังไม่มีบทลงโทษ เป็นเพียงมาตรการทางสังคมของชุมชนจึงยังมีผู้ฝ่าฝืนอยู่บ้าง

• กติตาชุมชนในการอนุรักษ์พื้นที่ป่าต้นน้ำอ่างเก็บน้ำป่าพะยอม

มีการกำหนดกติกาและประกาศให้ชุมชนรับราบแต่ยังไม่ถึงกับการกำหนดมาตรการลงโทษ จึงเป็นเพียงมาตรการทางสังคมที่บังคับใช้ร่วมกัน คนต่างชุมชชนหรือในพื้นที่ใกล้เคียงจึงยังอาจไม่ทราบและเข้ามาดำเนินการบางอย่างที่ขัดกับกติกาของชุมชนอยู่บ้าง

• กติตาชุมชนในการอนุรักษ์พื้นที่ป่าต้นน้ำอ่างเก็บน้ำป่าพะยอม

มีการเชื่อมโยงการทำงานกันภายในชุมชนทั้งภาครัฐและผู้นำชุมชน นอกจากนี้ยังมีภาคคีเครือข่ายภายนอกชุมชนที่เข้ามาร่วมดำเนินโครงการและสนับสนุนให้การดำเนินงานประสบความสำเร็จประกอบด้วย สภาองค์กรชุมชนตำบลเกาะเต่า และศูนย์การเรียนรู้ร้อยหวันพันธ์ป่า ซึ่เข้าร่วมให้ความรู้และสนับสนุนการขับเคลื่อนกิจกรรมต่าง ๆ

• ภาพบรรยากาศการทำงาน่วมระหว่างสภาองค์กรชุมชน

ชุมชนได้เรียนรู้กระบวนการจัดการพัฒนาต่างๆ ในชุมชน ผ่านกระบวนการทำงานของคณะทำงานโครงการที่ใช้การวางแผน การปฎิบัติ และการประเมินโครงการเป็นระยะ ทำให้คนในชุมชนที่เข้าร่วมกิจกรรมโครงการได้เรียนรู้และนำไปปรับใช้

ใช้กระบวนการเวทีคืนข้อมูลและการเก็บข้อมูลโดยคนในชุมชนเองเป็นกระบวนการตั้งต้นในการจัดการความรู้ของชุมชน เมื่อได้ข้อมูลจากการเก็บข้่อมูลของคนในชุมชนแล้วก็นำมาประมวลเป็นความรู้ชัดแจ้ง ก่อนนำไปถ่ายทอดให้กับคนในชุมชน ผ่านเวทีคืนข้อมูลชุมชน ซึ่งเป็นกระบวนการถ่ายโยงความรู้จากความรู้ที่ฝังลึกอยู่ในตัวคน มาสู่การประมวลความรู้ และถ่ายทอดความรู้อย่างเป็นระบบ

• ภาพถ่ายการเก็บข้อมูล
• บรรยากาศการประมวลความรู้
• เวทีถ่ายทอดความรู้ด้วยการคืนข้อมูลสู่ชุมชน

คนในชุมชนโดยรอบพื้นที่เส้นทางกานท่องเที่ยวเชิงอนุรักษืและกลุ่มอาสาสมัครเกิดความภาคภูมิใจที่ได้เป็นส่วนหนึ่งในการพัฒนาพื้นที่และมีคนเข้ามาเยี่ยมชม ให้ความสนใจ และได้มีบทบาทสำคัญในการให้ความรู้เกี่ยวกับทรัพยากรป่าต้นน้ำ