คนสร้างสุข

• สถานการณ์โลกที่มีการเปลี่ยนแปลงไปอย่างรวดเร็ว และมีความซับซ้อนมากขึ้น ได้สร้างผลกระทบต่อวิถีชีวิตของผู้คน รวมถึงเด็ก-เยาวชนเป็นอย่างมาก เนื่องจากระบบครอบครัว ระบบการศึกษา กระบวนการการเรียนรู้และถ่ายทอดทางสังคมแบบในอดีตก้าวไม่ทันต่อการเปลี่ยนแปลง เด็กและเยาวชนไทยขณะนี้กำลังเผชิญกับความเสี่ยงมากมาย อันเกิดจากสังคมสิ่งแวดล้อมและวัฒนธรรมอันตรายที่ล้อมรอบตัวเด็ก ทำให้เด็กและเยาวชนจำนวนมากซึมซับพฤติกรรมความรุนแรง สื่อลามกอนาจาร เสพยาเสพติด มีเพศสัมพันธ์ก่อนวัยอันควร อยู่ในแหล่งมั่วสุมและอื่น ๆ จนพฤติกรรมเหล่านี้กลายเป็นส่วนหนึ่งของชีวิตร่วมสมัยของเด็กและเยาวชนที่เติบโตขึ้น ทุกวันในโครงการศึกษาวิจัยศักยภาพท้องถิ่นในการพัฒนาและคุ้มครองเด็กและเยาวชน พบว่า ปัญหาสำคัญที่จำเป็นต้องแก้ไขอย่างเร่งด่วน ดังนี้
  

1. พัฒนาการเด็ก
   

- ทุพโภชนาการ - การส่งเสริมการอ่าน 2. ทักษะการรู้เท่าทันสื่อ
- การบริโภคสื่อ / เท่าทันสื่อโฆษณา / นักสื่อสารสร้างสรรค์ / สื่อศิลปวัฒนธรรม 3. พลเมืองตื่นรู้ Active citizen - พฤติกรรม 4. ปัจจัยเสี่ยง - แอลกอฮอล์ / บุหรี่ / ยาเสพติด - ท้องไม่พร้อม - ภาวะโภชนาการ - การค้ามนุษย์ / การพนัน 5. สิทธิเด็ก - การอยู่รอด / ได้รับการศึกษา / ที่อยู่อาศัย / การละเมิดสิทธิ์ / ความเหลื่อมล้ำ /สวัสดิการ 6. เยาวชนกับความรุนแรง - สันติภาพ 7. การศึกษา -คุณภาพ / การเข้าถึงการศึกษา 8. พื้นที่สร้างสรรค์ - พื้นที่เรียนรู้ / พื้นที่เล่น

• ในปี 2558 ของการจัดงานสร้างสุขครั้งที่ 8 มีห้องย่อยความมั่นคงของมนุษย์ประเด็นเด็กและเยาวชน ได้นำเสนอการดำเนินงานขับเคลื่อนในกลุ่มเด็กรุ่นใหม่ภาคใต้ โดยใช้ชื่อหัวข้อ “ความหวัง...ความสุข เด็กใต้บ้านเรา” ได้เห็นภาพกลุ่มเด็กเยาวชนของจังหวะก้าวความมั่นคงของมนุษย์ ด้านเด็กเยาวชนและครอบครัว ว่ามีภาคีใดบ้าง ทำอะไร อยู่ที่ไหน มีการดำเนินงานอย่างไร สู่การเชื่อมสัมพันธ์ การเชื่อมพื้นที่ การเชื่อมคน และการเชื่อมงานของคนรุ่นใหม่ภาคใต้ สู่ความหวังความสุขเด็กใต้บ้านเรา
• ในปี 2559 จากแนวคิด หัวข้อ เด็กใต้สร้างสุข สู่การขับเคลื่อนเพื่อให้เกิดข้อเสนอและนโยบายกับหลายองค์กร เช่น สช. สปสช. พม. สธ. ThaiPBS /สสวท. สสส.ทั้งนี้ เพื่อเรียนรู้สถานการณ์โลกที่มีการเปลี่ยนแปลงไปอย่างรวดเร็ว และมีความซับซ้อนมากขึ้น ผลกระทบต่อวิถีชีวิตของผู้คน รวมถึงเด็ก-เยาวชน และครอบครัว เพื่อสร้างกลไกระดับภาคใต้ ในการเรียนรู้สู่การขยายผลกิจกรรมด้านสร้างเสริมสุขภาพและเชื่อมโยง บูรณาการ และขยายเครือข่าย เพื่อพัฒนากิจกรรมด้านสร้างเสริมสุขภาพของการทำงานเด็ก-เยาวชน และครอบครัว สู่การพัฒนานโยบายสาธารณะ
• ผศ.ดร.จุฑารัตน์ สถิรปัญญา นักวิชาการประเด็นเด็กและเยาวชน ได้สรุปภาพรวมของการจัดห้องเด็กเยาวชนและครอบครัว ได้มีสรุปประเด็นที่พูดคุยสถานการณ์เด็กและเยาวชน ดังนี้ เรามีเด็กและเยาวชน คือ 23% เป็น 100% กำลังของชาติ ลักษณะปัญหาของเด็กและเยาวชนเป็นสหปัจจัย มีอยู่ 2 ระบบ คือ ระบบของสื่อ ข่าวสาร มีผลกระทบต่อการดำเนินชีวิตของเด็ก และครอบครัว ความไม่พร้อมในการดูแลเด็กและเยาวชน พร้อมข้อเสนอแนะประเด็นการทำงานด้านเด็กและเยาวชน ดังนี้

1. เรามีการทำงานแบบเครือข่ายเชิงหลากหลาย ต้องมีการทำงานเชิงเครือข่าย สิ่งสำคัญคือระบบข้อมูล องค์ความรู้การทำงานด้านเด็กและเยาวชน ต้องยกระดับความรู้เอาไปใช้ต่อ
2. กลุ่มเด็กและเยาวชนมีความหลากหลาย ภาคใต้มีความเปราะบาง บริบทศาสนาที่แตกต่างกัน ระบบการคัดกรองเด็กเป็นสิ่งสำคัญ เราพัฒนาเด็กให้เป็นกำลังสำคัญในการสร้างเสริมสุขภาพ จำเป็นต้องมีระบบสร้างความเข้าใจให้กับพี่เลี้ยงในการสนับสนุนและช่วยเหลืองานของเด็กและเยาวชน
3. การสร้างความมั่นคงและคุณค่าของคนทำงานด้านเด็กและเยาวชน
4. การสร้างความรู้ เครื่องมือ หรือเราต้องมีการถอดบทเรียน ซึ่งมีกระบวนการต่างๆ เช่น การทำงานเชิง Area base โดยปลูกฝังให้เด็กรู้จักคิด วิเคราะห์เป็น จะได้มีภูมิต้านทาน สามารถเรียนรู้เป็น วิเคราะห์เป็น
5. การมีพื้นที่สร้างสรรค์สำหรับเด็ก
6. ผู้ใหญ่ต้องปรับเรืองการปรับทัศนคติการทำงานด้านเด็กและเยาวชน ฟังเสียงเด็กเป็น ลดช่องว่าง และสามารถพัฒนาเด็กและเยาวชนให้เป็นต้นแบบการทำงาน
7. การยกระดับคุณค่าการทำงานด้านเด็กและเยาวชน การเสริมระบบคุณค่า และยกระดับมาตรฐานการทำงาน
8. กลไกการพัฒนางานของภาครัฐ ต้องเข้ามาเชื่อมหนุนเสริมการทำงานกับคนในพื้นที่ เช่น ระดับตำบล ให้มีการปฏิบัติการจริง อย่าถีบเด็กออกจากกลไกของภาครัฐ
9. ระบบกระทรวงศธ.น่าจะมีประสิทธิภาพมากที่สุดในการแก้ปัญหาเด็ก ซึ่งเป็นเด็กใน Setting ของพื้นที่โดยมีหลักสูตร การเรียน การสอน บุคลกรในรร.เป็นความหวังให้กับเด็กและเยาวชน รร.จำเป็นต้องยึดหลักคุณค่า ความดี ของเด็กและสร้างอนาคตให้กับเด็ก ต้องไม่เน้นเฉพาะเด็กเก่ง ควรมีระบบช่วยเหลือเด็ก คัดกรองและช่วยเหลือแก้ปัญหาเด็กไม่ให้เกิดพฤติกรรมเสี่ยง
10. รร.พ่อแม่ น่าจะมีกลุ่มสธ.มาเป็นวิทยากรเข้ามาพัฒนาคนที่เป็นพ่อหรือแม่
11. อยากให้มีศูนย์ประสานงาน หรือศูนย์รับเรื่องราวของเด็กและเยาวชน
12. อยากให้มีระบบกองทุนสุขภาพตำบล ของบประมาณสนับสนุนด้านเด็กและเยาวชน ถ้าเป็นสปสช.งบประมาณสำหรับเด็กจะน้อยมาก เพราะจำกัดทำเรื่องด้านสุขภาพ ควรมีงบประมาณให้เด็กทำกิจกรรมสร้างสรรค์
13. ควรมีสื่อสร้างสรรค์ที่ดีสำหรับเด็กและเยาวชน เป็นเครื่องมือสำคัญให้เด็กเกิดการเรียนรู้
14. ข้อเสนอจะส่งไปตระกูลส.ถึงบอร์ดของกองทุน เรามีการเชิญชวนขอนัดภาคีที่เกี่ยวข้องกับสื่อของภาคใต้ หลายเรื่องเป็นนิมิตใหม่ที่ดี เพื่อสร้างนวัตกรรมด้านสื่อร่วมกันในภาคใต้
15. อยากให้กำหนดเป็นรูปธรรม โดยมีวาระร่วมเชิงประเด็น เชิงเครือข่าย น่าจะมีกรรมการของพื้นที่สัก 1 ชุด เชิงโครงสร้างเพื่อเป็นตัวแทนในการทำงานเป็นรูปธรรม โดยมีเด็กและเยาวชนเข้ามามีส่วนร่วม เพื่อทดลองปฏิบัติการ สสส.จะร่วมสนับสนุนให้เกิด
    ข้อค้นพบ ดังกล่าว หากมองในภาพรวมสู่ข้อเสนอในระดับนโยบาย พบว่า หลายองค์กรไม่สามารถนำข้อเสนอหรือนโยบายไปปรับใช้หรือให้เกิดได้จริง เนื่องจากหลายองค์กรไม่สามารถไปบังคับหรือบังคับองค์กรนั้นๆได้ จึงควรออกแบบข้อเสนอที่เป็นรูปธรรมในการปฏิบัติการร่วมกัน
    

- ปี 2561 สู่แนวคิดจากที่ประชุม ผ่านหัวข้อ ก้าวข้ามขีดจำกัด สิ่งที่อยากเห็นคือ พื้นที่รูปธรรมการเคลื่อนงานร่วมกับภาคี และเรียนรู้ข้ามเครือข่ายที่หลากหลายประเด็นยิ่งขึ้น โดยการเชื่อมประสานการทำงานเด็กเพื่อพัฒนาศักยภาพเด็ก/พัฒนากระบวนการทำงาน แบ่งได้ 3 ระดับ ระดับหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง ระดับองค์กรคนทำงานประเด็นเด็ก และระดับกลุ่มเด็กและเยาวชนรวมถึงเครือข่าย