คนสร้างสุข

วันที่ 5 สิงหาคม 2559 เวลา 09.00 น. ณ อาคารเอนกประสงค์ประจำหมู่บ้าน โดยมีนายอับดลหามิต ยี่มะเหร็บ ผู้ใหญ่บ้าน และประธานผู้รับผิดชอบโครงการ กล่าวเปิดการประชุม กิจกรรมอบรมให้ความรู้การปลูกพืชสมุนไพร มีการนวด และการทำลูกประคบสมุนไพรด้วยตนเอง โดยมีนางฮาอีฉ๊ะ หมีนคลานและ นางอัลวาณีย์ วงสุธรรม วิทยากรมาให้ความรู้เกี่ยวกับการประคบสมุนไพร คือการใช้สมุนไพรหลายอย่างมาห่อรวมกัน ส่วนใหญ่เป็นสมุนไพรที่มีน้ำมันหอมระเหย โดยนำมานึ่งให้ร้อนประคบบริเวณที่ปวดหรือเคล็ดขัดยอกซึ่งน้ำมันหอมระเหยเมื่อถูกความร้อนจะระเหยออกมา ความร้อนจากลูกประคบจะช่วยกระตุ้นการไหลเวียนโลหิตดีขึ้น และยังมีสารสำคัญจากสมุนไพรบางชนิดที่ซึมเข้าทางผิวหนัง ช่วยรักษาอาการเคล็ดขัดยอก และลดปวดได้

อุปกรณการทำลูกประคบ

• ผ้าดิบสำหรับหอลูกประคบ ขนากกว้าง 35 x ยาว 35 เซนติเมตร 2 ผืน
• เชือก หรือหนังยาง
• ตัวยาที่ใช้ทำลูกประคบ
• เตา พร้อมหม้อสำหรับนึ่งลูกประคบ

ตัวยาที่นิยมใช้ทำลูกประคบ

• ไพล แก้ปวดเมื่อยลดการอักเสบ
• ผิวมะกรูดถ้าไม่มีให้ใช้ใบแทนได้ ช่วย ให้มีน้ำมันหอมระเหย แก้ลมวิงเวียน
• ตะไคร้บ้าน ช่วยแต่งกลิ่น
• ขมิ้น ช่วยลดการอักเสบ แก้โรคผิวหนัง
• ใบมะขาม ช่วยแก้อาการคันตามร่างกาย ช่วยบำรุงผิว
• เกลือ ช่วยดูดความร้อนและช่วยพาตัวยาซึมผ่านผิวหนังได้สะดวกขึ้น
• การบูน ช่วยแต่งกลิ่น บำรุงหัวใจ
• ใบส้มป่อย ช่วยบำรุงผิว แก้โรคผิวหนัง ลดความดัน
  

วิธีการทำลูกประคบ

• หั่นหัวไพล ขมิ้น ต้นตะไคร้ ผิวมะกรูด ตำพอหยาบ
• นำใบมะขาม ผสมกับสมุนไพร ตามข้อ 1 เสร็จแล้วใส่เกลือ การบูร คลุกเคล้าให้เป็นเนื้อเดียวกัน
• แบ่งตัวยาที่ผสมเรียบร้อยแล้วใส่ผ้าดิบห่อเป็นลูกประคบประมาณประมาณลูกส้มโอ รัดด้วยยางให้แน่น
• นำลูกประคบที่ได้ไปนึ่งในหม้อนึ่ง ประมาณ 15-20 นาที หลังจากนั้นก็นำมาประคบ

วิธีการประคบ

• จัดท่าคนไข้ให้เหมาะสม เช่น นอนหงาย นั้ง นอนตะแคง ขึ้นอยู่กับตำแหน่งที่จะทำการประคบ
• นำลูกประคบที่ผ่านการนึ่งแล้วมาประคบบริเวณที่ต้องการ
• ในการวางลูกประคบบนผิวหนังโดยตรงในช่วงแรกๆต้องทำด้วยความเร็ว ไม่วางแช่นานๆเพราะจะร้อนมาก

ข้อควรระวัง

• ห้ามใช้ลูกประคบที่ร้อนเกินไป กับบริเวณผิวหนังอ่อนๆ หรือบริเวณที่เคยเป็นแผลมาก่อน ถ้าต้องการใช้ควรมีผ้ารองก่อน
• ควรระวังเป็นพิเศษในผู้ป่วยเบาหวาน อัมพาต เด็ก และผู้สูงอายุ เนื่องจากกลุ่มบุคคลดังกล่าว ความรู้สึกตอบสนองต่อความร้อนช้า อาจจะทำให้ผิวหนังไหม้ พองได้ง่าย
  
• ไม่ควรใช้ลูกประคบสมุนไพร ในกรณีที่มีแผลอักเสบ ในช่วง 24 ชั่วโมง
• หลังจากประคบสมุนไพรแล้วไม่ควรอาบน้ำทันทีเพราะจะไปชะล้างตัวยาออกจากผิวหนัง และอุณหภูมิของร่างกายปรับเปลี่ยนไม่ทันอาจจะทำให้เป็นไข้ได้

วิธีการเก็บรักษา

• ลูกประคบสมุนไพรแต่ละครั้ง สามารถเก็บไว้ใช้ซ้ำได้ 3-5 ครั้ง
• ควรเก็บลูกประคบไว้ในตู้เย็น จะทำให้เก็บได้นานขึ้น ควรเช็คลูกประคบด้วย ถ้ามีกลิ่นบูดหรือเหม็นเปรี้ยวไม่ควรเก็บไว้
• ถ้าลูกประคบแห้งก่อนใช้ควรพรมน้ำ
• ถ้าลูกประคบที่ใช้ไม่มีสีเหลืองหรือสีเหลืองอ่อนลงแสดงว่ายาที่ใช้จืดแล้ว ควรเปลี่ยนลูกประคบใหม่

หลังจากนั้นวิทยากรได้มีการสอน การทำยาดมสมุนไพรแบบง่าย ซึ่งมีสรรพคุณ สูดดมแก้ลมวิงเวียน หน้ามืดตาลายแก้หวัด ซึ่งจากผลการจัดกิจกรรมในครั้งนี้ ผู้สูงอายุให้ความสนใจเป็นอย่างมาก ทุกคนให้ความร่วมมือ สอบถามและบอกว่าจะนำกลับไปทำอีกที่บ้าน