คนสร้างสุข

การมีเขตอนุรักษ์พันธ์สัตว์น้ำ ในพื้นที่เลหน้าบ้านที่มีกติกาที่กำหนดและยอมรับร่วมกัน มีทีมประมงอาสาคอยดูแล และจัดกิจกรรมการปล่อยพันธ์สัตว์น้ำ การทำบ้านปลาเพื่อเป็นแหล่งอาศัย การเพาะและปล่อยพันธ์สัตว์น้ำเอง จะทำให้เลหน้าบ้านมีความสมบูรณ์ มีชนิดและปริมาณของสัตว์น้ำเพิ่มขึ้น คนในหมู่บ้านมีอาหารทะเลที่ปลอดภัยกินมากขึ้น คนในหมู่บ้านมีรายได้จากการทำประมง และการแปรรูปจากอาหารทะเลเพิ่มขึ้น

การจัดการเลหน้าบ้าน บ้านช่องฟืน ต.เกาะหมาก อ.ปากพะยูน จ.พัทลุง

คนบ้านชายคลอง นำความรู้ที่ได้ในการจัดการเลหน้าบ้าน กลับไปปรับใช้ในพื้นที่เลบ้านชายคลอง

เขตอนุรักษ์พันธ์สัตว์น้ำ มีเนื้อที่ ประมาณ 50 ไร่ ในพื้นที่เลหน้าสวนพฤกศาสตร์พนางตุง ที่มีกติกาที่กำหนดและยอมรับร่วมกัน มีทีมประมงอาสาคอยดูแล และจัดกิจกรรมการปล่อยพันธ์สัตว์น้ำ การทำบ้านปลาจำนวน 10 หลังเพื่อเป็นแหล่งอาศัยและหลบภัยของสัตว์น้ำ

ภาพถ่ายกิจกรรมในรายงานฯ/สวนพฤกศาสตร์พนางตุง กรมป่าไม้ฯ

ทำบ้านปลาเพิ่ม/ขยายเขตฯ/เพิ่มความเข้มงวดในการเฝ้าระวัง/ซ่อมแซมแนวเขต

การใช้ช่องฟืนโมเดล ซึ่งเป็นกระบวนการจัดการเลหน้าบ้านที่ประสบความสำเร็จ ในการฟื้นฟูเล โดยการมีเขตอนุรักษ์พันธ์สัตว์น้ำ ในพื้นที่เลหน้าบ้านที่มีกติกาที่กำหนดและยอมรับร่วมกัน มีทีมประมงอาสาคอยดูแล และจัดกิจกรรมการปล่อยพันธ์สัตว์น้ำ การทำบ้านปลาเพื่อเป็นแหล่งอาศัย การเพาะและปล่อยพันธ์สัตว์น้ำเอง จะทำให้เลหน้าบ้านมีความสมบูรณ์ มีชนิดและปริมาณของสัตว์น้ำเพิ่มขึ้น คนในหมู่บ้านมีอาหารทะเลที่ปลอดภัยกินมากขึ้น คนในหมู่บ้านมีรายได้จากการทำประมง และการแปรรูปจากอาหารทะเลเพิ่มขึ้นมาปรับใช้ในพื้นที่บ้านชายคลอง

โครงการฟื้นเลฟื้นคลอง ที่บ้านชายคลองฯ

สรุปและถอดบทเรียนเพื่อการพัฒนาและยกระดับการทำงานเป็นระยะ ตามห้วงเวลาที่เหมาะสม

การใช้ทีมประมงอาสาในการดูแลและเฝ้าระวังเขตฯ/จัดกิจกรรมเช่นการปล่อยพันธ์สัตว์น้ำ การทำบ้านปลา /การเก็บข้อมูลสัตว์น้ำเพื่อปรียบเทียบชนิดและปริมาณสัตว์น้ำ เพื่อทราบการเปลี่ยนแปลง

ทีมประมงอาสา บ้านชายคลอง

ทำงานร่วมกับหน่วยงานประมง/พัฒนาศักยภาพประมงอาสาด้วยการฝึกอบรมความรู้และทักษะในการดำเนินงานต่างๆ โดยเฉพาะการได้รับหนังสือรับรองจากหน่วยป้องกันและปราบปรามการทำประมงผิดกฏหมาย ให้เป็นผู้ช่วยเจ้าพนักงาน ในการทำหน้าที่เฝ้าระวังการทำประมงผิดกฏหมายในพื้นที่

มีทีมประมงอาสา จำนวน 10 คน ในการดูแลและเฝ้าระวังเขตฯ/จัดกิจกรรมเช่นการปล่อยพันธ์สัตว์น้ำ การทำบ้านปลา /การเก็บข้อมูลสัตว์น้ำเพื่อปรียบเทียบชนิดและปริมาณสัตว์น้ำ เพื่อทราบการเปลี่ยนแปลง

ทีมประมงอาสา บ้านชายคลอง

พัฒนาศักยภาพทีมประมงอาสาทั้งด้านทักษะในการทำงานและความรู้ต่างที่เกี่ยวข้องกับการประมง

การนำรูปแบบของบ้านปลา ในคลอง มาใช้ทำบ้านปลาในทะเล

ภาพถ่ายบ้านปลาในรายงานฯ

เพิ่มจำนวนบ้านปลาในเขตให้มากขึ้น

มีเขตอนุรักษ์พันธ์สัตว์น้ำ มีเนื้อที่ ประมาณ 50 ไร่ ในพื้นที่เลหน้าสวนพฤกศาสตร์พนางตุง ที่มีกติกาที่กำหนดและยอมรับร่วมกัน มีทีมประมงอาสาคอยดูแล และจัดกิจกรรมการปล่อยพันธ์สัตว์น้ำ การทำบ้านปลาจำนวน 10 หลังเพื่อเป็นแหล่งอาศัยและหลบภัยของสัตว์น้ำ

ภาพถ่ายกิจกรรมในรายงานฯ/สวนพฤกศาสตร์พนางตุง กรมป่าไม้ฯ

เพิ่มพื้นที่และมาตรการในการเฝ้าระวังดูแล

1. กำหนดให้พื้นที่ศาลาที่ประชุมหมู่บ้าน เป็นเขตปลอดบุหรี่และเครื่องดื่มแอลกอฮอล์
2. กำหนดให้พื้นที่เขตอนุรักษ์พันธ์สัตว์น้ำเป็นพื้นที่ห้ามทำการประมงทุกชนิด

บันทึกการประชุม/ประกาศของหมู่บ้าน

ประเมินผล/และเฝ้าระวังการใช้กติกา และหาแนวทางแก้ไขหากมีการละเมิด

1. การดำเนินงานในหมู่บ้านมีคณะทำงานที่ผสมผสานระหว่างฝ่ายปกครองท้องที่ แกนนำชุมชน ตัวแทนชาวประมง และตัวแทนกลุ่มอื่น
2. เกิดการประสานความร่วมมือกัน ระหว่างคณะทำงาน จนท.สวนพฤกศาสตร์ อาจารย์จากม.ทักษิณ วิทยาเขตพัทลุง และทางประมงอำเภอควนขนุน

ภาพถ่ายกิจกรรมฯ/จนท.สวนพฤกศาสตร์/ประมงอำเภอควนขนุน จ.พัทลุง

1.จัดทำแผนความร่วมมือกับภาคีที่เกี่ยวข้องให้ชัดเจน 2.ภายในจัดโครงสร้างและการแบ่งบทบาทหน้าที่การดำเนินงานให้ชัดเขน

มีเวทีประชุมเพื่อประเมินสถานการณ์ การเปลี่ยนแปลงของชนิดและปริมาณสัตว์น้ำ ในการทำประมง โดยใช้ระยะเวลาในการเปรียบเทียบ 10 ปีย้อนหลัง พบว่ามีสัตว์น้ำหลายชนิดที่สูญหายไป บางชนิดมีน้อยลงและเสี่ยงที่จะสูญพันธ์ โดยภาพรวม ปริมาณสัตว์น้ำลดลงประมาณ 70% เมื่อเทียบกับ 10 ปีที่แล้ว จากประเด็นนี้ทำให้เกิดความตระหนักร่วมกันว่าถ้าชุมชนไม่ร่วมกันลงมือ ฟื้นฟูเลหน้าบ้าน ในระยะเวลา อีก 10 ปีข้างหน้า คนที่นี่จะไม่มีสัตว์น้ำกินอย่างเพียงพอ โดยเฉพาะชาวประมง จะมีรายได้ไม่เพียงพอต่อการยังชีพ จากความตระหนักที่เกิดขึ้นนี้ ทำให้ตัดสินใจร่วมกันที่จะดำเนินงานตามโครงการ "ฟื้นเลฟื้นคลองฯ เพื่อแก้ไขปัญหาที่เกิดขึ้น

ภาพถ่ายและบันทึกการประชุมเวทีประเมินสถานการณ์ ในรายงานฯ

จัดเก็บข้อมูลสัตว์น้ำ/ข้อมูลรายได้ จากสัตว์น้ำ ให้ครบถ้วยเพื่อเป็นเครื่องมือในการเปรียบเทียบให้เห็นการเปลี่ยนแปลง

การใช้ทีมประมงอาสา/แกนนำคณะทำงาน ร่วมกัน จัดทำแนวเขตอนุรักษ์ การเฝ้าระวังฯ การทำบ้านปลา การร่วมกันปล่อยพันธ์สัตว์น้ำกับหน่วยงาน ล้วนเป็นทรัพยากรบุคคลภายในชุมชนทั้งสิ้น

ภาพถ่ายกิจกรรมในรายงานเว็บไซส์

พัฒนาทักษะ/ความรู้ที่เกี่ยวข้องอย่างต่อเนื่อง

มีการดำเนินการโดยสรุป ตามบันไดผลลัพท์ดังนี้ 1. บันไดผลลัพท์ ขั้นแรก มีกระบวนการเรียนรู้ให้คนในชุมชนเกิดความตระหนักและร่วมกันในการร่วมกันฟื้นฟูทะเลหน้าบ้าน กิจกรรมแรกได้จัดเวทีเปิดโครงการและทบทวนสถานการณ์ของทรัพยากรสัตว์น้ำไปแล้ว โดยสรุปมีสัตว์น้ำลดลงถึง 70% เมื่อเทียบกับ 10 ปีที่แล้ว ซึ่งถ้าชุมชนไม่ลุกขึ้นมาเพื่อฟื้นฟูเลหน้าบ้าน อีกประมาณ 10 ปี จะมีสัตว์น้ำไม่เพียงพอต่อการบริโภคและขาย มองในแง่ของความตระหนัก คนในชุมชนส่วนใหญ่ มีความตระหนักในปัญหานี้และพร้อมที่จะให้ความร่วมมือในการฟื้นฟู ส่วนกิจกรรมที่สองการจัดเก็บข้อมูลฯยังอยู่ระหว่างการดำเนินการ เนื่องจากได้ข้อมูลมาไม่ครบถ้วน ถ้านำมาใช้ก็จะไม่ครอบคลุมเนื้อหา โดยเฉพาะเรื่องรายได้จากการทำประมง ซึ่งจำเป็นต้องเอามาเปรียบเทียบกัน เมื่อดำเนินการเสร็จสิ้น ซึ่งถ้าข้อมูลไม่มีก็จะจัดกิจกรรมที่ 3คือเวทีคืนข้อมูลให้แก่ชุมชนไม่ได้
โดยสรุปยังมีผลลัพท์ในบันไดขั้นแรกที่ไม่ครบถ้วน แนวทางแก้ไข คือทางคณะทำงานต้องเร่งทำความเข้าใจกับทีมเก็บข้อมูลและแบ่งกันเก็บเพื่อที่จะนำมาใช้คืนข้อมูลและเปรียบเทียบอย่างเร่งด่วนที่สุด จึงจะผ่านบันไดฯขั้นแรก 2. บันไดผลลัพท์ขั้นที่สอง มีกลไกการทำงานและติดตามประเมินผลร่วมกันในการฟื้นฟูเลหน้าบ้าน มี คณะทำงาน 15 คน และประมงอาสา 10 คน ส่วนการทบทวนกติกาหมู่บ้าน ได้มีการวางกติกาในการห้ามจับสัตว์น้ำทุกชนิด ในเขตอนุรักษ์พันธ์สัตว์น้ำ หากพบว่ามีการละเมิด ครั้งแรกจะว่ากล่าวตักเตือน ครั้งต่อไปจะดำเนินการตามกฏหมาย ส่วนการทบทวนบทบาทของประมงอาสา ได้เห็นร่วมกันว่า เบื้องต้นควรทำหน้าที่ดูแลการลักลอบเข้ามาทำประมงในเขตอนุรักษ์ ซึ่งห้ามทำประมงทุกชนิด ดูแลเขตเสาหลักเขตอนุรักษ์ รวมถึงดูแลซ๋อมแซมหากมีการถูกทำลายหรือชำรุด จัดทำป้ายกติกาเพื่อสื่อสารให้คนในชุมชน ร่วมกันทำบ้านปลา และคอยช่วยเหลือกันเมื่อมีการปล่อยพันธ์สัตว์น้ำ ส่วนแผนการดำเนินงานที่ชัดเจนยังไม่มีการระบุไว้ ในส่วนของการประชุมคณะทำงานทุกเดือนยังไม่เป็นวาระที่ชัดเจน มีเพียงการประชุมกลุ่มย่อยอย่างไม่เป็นทางการ ในการเตรียมการจัดกิจกรรม สรุป ยังผ่านบันไดขั้นที่ 2 มีส่วนที่ต้องปรับปรุงคือ การกำหนดบทบาทและโครงสร้างการแบ่งหน้าที่ของทีมประมงอาสา ให้ชัดเจน เป็นลายลักษณ์อักษร มีประกาศไว้ในที่สาธารณะที่ทุกคนในหมู่บ้านทราบโดยทั่วกัน มีการทำป้ายกติกาการทำประมงเพื่อประกาศต่อสาธารณะให้ชัดเจน มีแผนการทำงานของประมงอาสาที่ระบุถึงกิจกรรม ระยะเวลาดำเนินการ ครอบคลุมทั้งปีทุกฤดูกาล 3. บันไดผลลัพท์ขั้นที่ 3 มีการปรับสภาพแวดล้อมที่เอื้อต่อการฟื้นฟูเลหน้าบ้าน บ้านชายคลอง มีการขยายเขตอนุรักษ์ กว้างและยางกว่าเดิมออกไป ประมาณ 100 เมตร มีการทำบ้านปลา จำนวน 10 หลัง มีการปล่อยพันธ์สัตว์น้ำ ในเขตอนุรักษ์ฯไปแล้ว 1 ครั้ง คงเหลือกิจกรรม การติดตั้งป้ายกติกาฯและป้ายแสดงเขตฯ เท่านั้น ก็จะผ่านบันไดขั้นนี้ ผลสุปในภาพรวม จะเห็นว่า มีการทำกิจกรรมไปแล้วทั้ง 3 ขั้นบันได โดยเฉพาะในการปรับสภาพแวดล้อม ยังขาดเพียง ติดป้ายก็จะผ่านผลลัพท์ในบันไดขั้นที่สาม ทำให้เห็นว่า พื้นที่นี้ทำงานอย่างไม่เป็นกระบวน สามารถรวมคนมาทำกิจกรรมสำคัญได้แต่การจัดการกลไก ไม่ว่าจะเป็นในส่วนของคณะทำงาน และทีมประมงอาสา รวมถึงการทำงานที่ต้องมีการหารือกันเป็นประจำ และได้กำหนดในแผน/โครงการไว้แล้ว แสดงถึงการทำงานที่ไม่ยึดเอากิจกรรมตามแผนที่กำหนดไว้ในโครงการ ในวาระต่อไปต้องทำงานโดยยึดตามแผนงานและระยะเวลาที่กำหนดไว้เป็นหลัก พร้อมทั้งเก็บตกกิจจกรรมที่คงค้างในแต่ละขั้นบันได ก็คาดว่าจะสามารถถึงผลลัพท์สำคัญที่กำหนดไว้ของชุมชน

รายงานในระบบเว็บไซส์ฯ

1. ต้องเร่งสำรวจข้อมูลที่เกี่ยวข้องเพื่อนำมาเป็นเบสไลน์
2. แบ่งบทบาทหน้าที่กันให้ชัดเจนทั้งในคณะทำงานและทีมประมงอาสา
3. การทำงานโดยยึดปฏิทินของโครงการเป็นหลัก

1. มีการสรุปและประเมินผลเพื่อพัฒนาการดำเนินงาน ครั้งแรก เพื่อประเมินตามบันไดผลลัพท์และสะท้อนจุดอ่อน เพื่อนำไปปรับปรุงการดำเนินงานในระยะต่อไป

รายงานการประชุมฯและรายงานในระบบฯ

1. ต้องนำข้อมูลสถานการณ์สัตว์น้ำในปัจจุบัน มาคืนต่อคนในชุมชน เพื่อขยายการสร้างความตระหนักเพิ่มมากขึ้น
2. มีการ ARE ตามที่กำหนดไว้ในโครงการ
3. ควรมีการรายงานความคืบหน้าในการดำเนินงานตามโครงการฯในเวทีประชุมประจำเดือนหมู่บ้านทุกเดือน