คนสร้างสุข

การขับเคลื่อนประเด็นยุทธศาสตร์ผักปลอดภัย จังหวัดยะลา ปี 2565 มีเป้าหมายยุทธศาสตร์จังหวัด คือ ลดการนำเข้าผักจากนอกพื้นที่ โดยมีภาคีร่วมขับเคลื่อนยุทธศาสตร์ประกอบด้วย หน่วยงานภายใต้กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ สำนักงานเกษตรและสหกรณ์จังหวัดยะลา สำนักงานเกษตรกรจังหวัด ศูนย์วิจัยและพัฒนาการเกษตรยะลา สำนักงานสภาเกษตรกรจังหวัดยะลา สำนักงาน ธ.ก.ส. จังหวัดยะลา และโรงพยาบาลจังหวัดยะลา มีโมเดลผักปลอดภัยจากการขับเคลื่อนเมื่อปี 2565 จำนวน 2 โมเดล คือ โมเดลวิสาหกิจชุมชน มีกลุ่มเป้าและโครงสร้างกลุ่มที่จะดำเนินการชัดเจน และโมเดลกลุ่มเกษตรกร สมาชิกกลุ่มมีการรวมกลุ่มเกษตรกรปลูกผัก ดำเนินแบบกลุ่มแต่โครงสร้าง บทบาทหน้าที่คณะกรรมการยังไม่ชัดเจน พื้นที่ร่วมดำเนินโครงการจำนวน 12 ตำบล 13 ชุมชน ดังนี้ อำเภอเมือง 1 วิสาหกิจชุมชนสวนนูรีสฟาร์ม ลำใหม่ (โมเดลวิสาหกิจชุมชน) 2วิสาหกิจชุมชนบ้านชาสมุนไพร ตำบลหน้าถ้ำ 3 กลุ่มผักปลอดสารบ้านคลองทราย ตำบลยุโป 4 กลุ่มบ้านสวนเกษตรบ้านทุ่งเหรียง ตำบลยุโป 5 กลุ่มสวนเกษตรปลอดภัยตำบลบุดี อำเภอรามัน 6 กลุ่มพัฒนาคุณภาพชีวิตเกษตรกรแบบยั่งยืน ตำบลยะต๊ะ (โมเดลกลุ่มาเกษตรกร) 7 กลุ่มเกษตรกรปลูกผักปลอดสาร อาหารปลอดภัย บือมัง ตำบลบือมัง 8 กลุ่มปามานีส ฮีดูบ ตำบลบาโงย 9 กลุ่มเกษตรกรปลูกผักปลอดภัยชุมชนเลสุ ตำบลกาลูปัง 10 กลุ่มปลูกผักตำบลวังพญา ตำบลวังพญา อำเภอยะหา 11 ศพก.เครือข่ายบ้านบลูกาลูวัส ตำบลกาตอง อำเภอบันนังสตา 12 วิสาหกิจชุมชนเกษตรกรพึ่งตนเองบ้านโปฮนญัมบู ตำบลบันนังสตา และ 13 วิสาหกิจชุมชนกลุ่มเกษตรกรผู้ผลิตอาหารปลอดภัย ตำบลบาเจาะ
ตำบลบากาตอง เป็นตำบลหนึ่งของพื้นที่เป้าหมายของหน่วยจัดการที่มีจุดเน้นสำคัญระดับจังหวัดขับเคลื่อนประเด็นผักปลอดภัย ตำบลกาตองตั้งอยู่ห่างจากที่ว่าการอำเภอยะหา ประมาณ 7 กิโลเมตรอยู่ห่างจากศาลากลาง จังหวัดยะลา 27 กิโลเมตร มีเนื้อที่ คิดเป็นตารางกิโลเมตร ได้ 53 ตารางกิโลเมตร มีประชากรจำนวนประชากร รวมทั้งสิ้น 6,876 คน มีความหนาแน่นเฉลี่ยต่อพื้นที่ประมาณ 117 คนต่อตารางกิโลเมตร จำนวนครัวเรือน 1,213 ครัวเรือน สามารถแยกครัวเรือน ดังนี้
    หมู่ที่ 1 บ้านปาแดรู จำนวนครัวเรือน 253 ครัวเรือน ประชากรทั้งหมด 1,515 คน     หมู่ที่ 2 บ้านกาตอง จำนวนครัวเรือน 233 ครัวเรือน ประชากรทั้งหมด 1,184 คน     หมู่ที่ 3 บ้านบูเก๊ะฆลูโฆ จำนวนครัวเรือน 209 ครัวเรือน ประชากรทั้งหมด 1,178 คน     หมู่ที่ 4 บ้านเจาะตาแม จำนวนครัวเรือน 260 ครัวเรือน ประชากรทั้งหมด 1,489 คน     หมู่ที่ 5 บ้านปอเนาะ จำนวนครัวเรือน 157 ครัวเรือน  ประชากรทั้งหมด 868 คน     หมู่ที่ 6 บ้านบลูกาลูวัส จำนวนครัวเรือน 202 ครัวเรือน ประชากรทั้งหมด 932 คน       ชุมชนบลูกาลูวัส ประชาชนส่วนใหญ่ทำอาชีพการเกษตร ได้แก่ทำสวนยางพารา เลี้ยงสัตว์ ประมง และปลูกพืชผัก ในชุมชนมีกลุ่มเกษตรกรรวมกันเป็นกลุ่ม ปลูกผักสลัดระบบไฮโดรโพนิกส์ ส่งขายตลาดประจำในตัวเมืองยะลาและปลูกผักอีกหลากหลายชนิดที่คนในชุมชนนิยมบริโภค เช่น ผักบุ้ง แตงกวา มะเขือ พริก สมาชิกกลุ่มจะนำผักที่เหลือจากบริโภคในครัวเรือนไปขายที่ร้านค้าในชุมชน และตลาดนัดชุมชนสัปดาห์ละ 4 วัน การจัดการของกลุ่มจะมีพื้นที่กลาง หรือศูนย์เรียนรู้การเพิ่มประสิทธิภาพการผลิตสินค้าเกษตร (ศพก.) เป็นพื้นที่หลักในการรวมตัวของสมาชิกสำหรับประชุมการถ่ายทอดความรู้การผลิต ในพื้นที่กลางจะเน้นปลูกผักสลัด สมาชิกจะมาร่วมกิจกรรมเพาะเมล็ดผัก เมื่อต้นกว้ามีอายุ 2 สัปดาห์จะแจกจ่ายให้สมาชิกไปปลูกในพื้นที่ของตัวเอง พื้นที่ปลูกรวมกันประมาณ 5 ไร่ กระบวนการปลูกผักของสมาชิกปลูกแบบปลอดภัยแต่พบว่าทุกชนิดผักยังไม่มีรับรองความปลอดภัยใดๆ ซึ่งเป็นสิ่งที่กลุ่มต้องการ เพื่อสร้างความมั่นใจต่อผักที่ตนปลูก นอกจากนี้ชุมชนยังมีการนำเข้าผักจากนอกพื้นที่มีค่าใช้จ่ายในการซื้อผักเพื่อบริโภค ประมาณ 60,000 บาท/เดือน โดยเฉลี่ยประมาณครัวเรือนละ 400 บาท/เดือน
      สภาพปัญหา ด้านฐานคิดเกษตรกรมีการร่วมกลุ่มกันยังมีโครงสร้างไม่ชัดเจน สมาชิกส่วนใหญ่มีการปลูกผักทั้งเพื่อบริโภค และขาย มีความต้องการเชื่อมกับตลาด มีความต้องการพัฒนาด้านการผลิตให้มีความพร้อมในการผลิตผักให้ได้ผักปลอดภัยตามมาตรฐาน GAP ด้านปัจจัยการผลิต มีพื้นที่ของสมาชิกที่จะสามารถเป็นฐานการผลิตได้ มีหมอดินประจำกลุ่มที่สามารถถ่ายถอดความรู้การจัดการดิน การทำปุ๋ยหมักชีวภาพแก่สมาชิกได้ แต่กลุ่มยังไม่มีแผนการผลิตผักที่สอดคล้องกับตลาด และยังขาดความรู้บริหารจัดกลุ่มเข้มแข็ง ด้านกลไกทำงาน ประธานกลุ่มเป็นผู้ใหญ่บ้านหัวใจเกษตรสามารถประสานเชื่อมโยงกับหน่วยงานต่างๆ ได้ดี เช่น เกษตรกรอำเภอ กอ.รม. สถานีพัฒนาที่ดิน เป็นต้น มีปราชญ์ประจำกลุ่ม ให้ความรู้เรื่องดิน กับปุ๋ยตามหลักสูตร พัฒนาที่ดินได้ดี ซึ่งจะต้องถ่ายทอดความรู้แก่สมาชิกให้ได้มากที่สุด และด้านฐานคิดผู้บริโภค ในพื้นที่ตำบล อำเภอยังไม่เข้าใจถึงผักปลอดภัย คำว่า ผักปลอดภัยในความหมายของชาวบ้านในพื้นที่ คือผักบ้านๆ ที่กินยอด เก็บตามสวน ผู้บริโภคยังไม่เข้าถึงผักปลอดภัย ซึ่งจากสถานการณ์ดังกล่าว จึงมีแนวทางดำเนินการ 1) การพัฒนาศักยภาพคณะกรรมกรรมการ 2)สร้างกลุ่มเกษตรกรที่เข้มแข็ง 3) สมาชิกเกษตรกรสามารถผลิตผักปลอดภัยที่ได้รับการรับรอง GAP 3) จัดทำแผนการผลิต แผนการตลาด และรับรองผักปลอดภัยกับภาคีที่เกี่ยวข้อง 4) ติดตาม และแลกเปลี่ยนความรู้
      ชุมชนบลูกาลูวัส ตำบลกาตอง จึงจัดทำโครงการส่งเสริมสุขภาพ กิน ปลูก ผักปลอดภัย กับชุมชนบ้านบลูกาลูวัส ตำบลกาตองเพื่อส่งเสริมให้กลุ่มเกษตรกรให้เข้มแข็ง และเพื่อให้เกษตรกรสามารถบริโภคและจำหน่ายผักที่ปลอดภัย เพิ่มรายได้ครัวเรือนได้