คนสร้างสุข

บ้านเจ้าไหม หมู่ที่ 6 ตำบลเกาะลิบง อำเภอกันตัง จังหวัดตรัง อยู่ในเขตพื้นที่รับผิดชอบขององค์การบริหารส่วนตำบลเกาะลิบง อำเภอกันตัง จังหวัดตรัง มีอาณาเขตติดกับทะเลอันดามัน จึงอุดมไปด้วยระบบนิเวศที่หลากหลายอาทิเช่น ระบบนิเวศหญ้าทะเล ป่าชายเลน และหาดทราย เป็นที่อยู่อาศัยและแหล่งอนุบาลของสัตว์น้ำวัยอ่อนหลากหลายชนิดรวมทั้งสัตว์ทะเลหายากเช่นพะยูน เต่าทะเล เป็นแหล่งประกอบอาชีพประมงของคนทั้งในและนอกพื้นที่
ที่ผ่านมาชาวประมงพื้นบ้านบ้านเจ้าไหม มีการรวมกลุ่มเพื่อปกป้องรักษาทรัพยากรทางทะเลและชายฝั่ง จากเรือประมงอวนลาก อวนรุน ที่ลักลอบเข้ามาทำประมงบริเวณชายฝั่ง มาตั้งแต่อดีต จนเครื่องมือประมงทำลายล้างดังกล่าวหมดไปจากพื้นที่ จึงนับได้ว่าชุมชนบ้านเจ้าไหม เป็นหมู่บ้านต้นแบบในด้านการอนุรักษ์ทรัพยากรทางทะเลและชายฝั่งโดยชุมชนมาช้านาน

ปัจจุบันคนในพื้นที่บ้านเจ้าไหม มีจำนวน 203 ครัวเรือน ยังคงต้องพึ่งพิงฐานทรัพยากรทางทะเลและชายฝั่ง ประชากรส่วนใหญ่ประกอบอาชีพประมงพื้นบ้าน (ร้อยละ 80) ด้วยเครื่องมือประมงจับสัตว์น้ำตามฤดูกาล ได้แก่ อวนปูม้า อวนหมึก อวนปลาทราย อวนปลากระพง ลอบหมึก ลอบปู ลอบปลากระพง และอื่นๆ โดยมีรายได้เฉลี่ยจากการประมง ประมาณ 15,000 บาทต่อเดือน และยังประกอบอาชีพท่องเที่ยวทางทะเลและรับจ้างทั่วไป คิดเป็นร้อยละ 20 ดังนั้นคนในชุมชนจึงเห็นถึงความสำคัญของการดำเนินกิจกรรมอนุรักษ์ ฟื้นฟูระบบนิเวศชายฝั่งโดยมีกิจกรรมอนุรักษ์ฟื้นฟูทรัพยากรอย่างต่อเนื่อง
อย่างไรก็ตามพบว่าปัจจุบันทรัพยากรสัตว์น้ำในพื้นที่ชายฝั่งทะเลบ้านเจ้าไหมลดลง โดยมีสาเหตุจากการเพิ่มขึ้นของชาวประมง เริ่มมีการจับสัตว์น้ำโดยใช้เครื่องมือประมงผิดกฎหมาย การทิ้งขยะลงทะเล รวมทั้งจากการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศเกิดปัญหากัดเซาะชายฝั่งรุนแรงขึ้น ทำให้แหล่งอนุบาลสัตว์น้ำวัยอ่อน เช่นหญ้าทะเลเสื่อมโทรม ทำให้รายได้จากการประมงลดลง ในขณะที่รายจ่ายเพิ่มขึ้นเพราะต้องออกทะเลไกลขึ้น รายได้จึงไม่เพียงพอกับรายจ่าย ทำให้เกิดหนี้สิน ส่งผลให้เกิดความเครียด และเสี่ยงต่อการเกิดอันตรายต่อชีวิตและทรัพย์สินเนื่องจากต้องออกทำการประมงไกลขึ้นท่ามกลางการเปลี่ยนแปลงของสภาพภูมิอากาศที่ทวีความรุนแรงมากขึ้นทุกวัน และบางฤดูกาลที่สัตว์น้ำที่จับได้ลดลงมาก ทำให้ต้องมีการอพยพย้ายถิ่นไปทำงานนอกพื้นที่ยังส่งผลให้เกิดปัญหาขาดความอบอุ่นในครอบครัวและเกิดปัญหาสังคมตามมาอีกมากมาย

โครงการเสริมสร้างการมีส่วนร่วมของชุมชนในการฟื้นฟูแหล่งแหล่งอาศัยสัตว์น้ำ(ซั้งกอบ้านปลา) บ้านเจ้าไหม เป็นกิจกรรมที่จัดขึ้นเพื่อให้ประชาชนในพื้นที่และหมู่บ้านใกล้เคียงได้ร่วมกันคิดและวางแผนการฟื้นฟูแหล่งที่อยู่ของสัตว์น้ำเศรษฐกิจในรูปแบบการวางซั้งกอบ้านปลาโดยใช้ภูมิปัญญาท้องถิ่นเพื่อแก้ปัญหาการขาดแคลนสัตว์น้ำในพื้นที่ชายฝั่ง เนื่องจากชาวประมงทั้งในชุมชนบ้านเจ้าไหมและหมู่บ้านใกล้เคียงได้แก่บ้านน้ำราบและบ้านมดตะนอยสามารถทำการประมงบริเวณซั้งกอบ้านปลาได้ตลอดทั้งปี ลดความเสี่ยงจากการออกทะลไกลฝั่งในช่วงฤดูมรสุม เกิดความมั่นคงด้านอาหารและสร้างรายได้ ภายใต้กติกาที่ทุกคนร่วมกันกำหนดเพื่อความยั่งยืนของทรัพยากรสัตว์น้ำ ทั้งนี้เพื่อสร้างกระบวนการมีส่วนร่วมของทุกภาคส่วนและเสริมสร้างความตระหนักร่วมกันของเยาวชน และประชาชนในพื้นที่ ในการอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมให้เกิดความยั่งยืนสืบไป