คนสร้างสุข

การขับเคลื่อนประเด็นยุทธศาสตร์ผักปลอดภัย จังหวัดยะลา ปี 2565 มีเป้าหมายยุทธสาสตร์จังหวัด คือ ลดการนำเข้าผักจากนอกพื้นที่จังหวัดยะลา มีโมเดลผักปลอดภัย 2 โมเดล คือ โมเดลวิสาหกิจชุมชน มีกลุ่มเป้าและโครงสร้างกลุ่มที่จะดำเนินการชัดเจน และโมเดลกลุ่มเกษตรกร สมาชิกกลุ่มมีการรวมกลุ่มเกษตรกรปลูกผัก ดำเนินแบบกลุ่มแต่โครงสร้าง บทบาทหน้าที่คณะกรรมการยังไม่ชัดเจน พื้นที่ร่วมดำเนินโครงการจำนวน 20 พื้นที่
บริบทตำบลพร่อน ตำบลพร่อนตั้งขึ้นมาเมื่อประมาณปี พ.ศ.2378 ตั้งอยู่ทางทิศตะวันตกของอำเภอเมืองยะลา ห่างจากตัวเมืองยะลาประมาณ 5 กิโลเมตร คำว่าพร่อนที่ใช้เป็นชื่อตำบลนั้น มีเรื่องสืบกันมาว่าในอดีตที่ผ่านมามีนายพรานคนหนึ่งเป็นผู้ที่มีความสามารถในการล่าสัตว์ป่ามากชาวบ้านแถบนั้นเรียกว่า “โต๊ะแพร” หรือ โต๊ะพราน และบริเวนบ้านที่พรานตั้งอยู่นั้นชื่อว่าหมู่บ้านพราน ต่อมาได้เพี้ยนเป็น “พร่อน” และได้ใช้เป็นชื่อของตำบลพร่อนในปัจจุบัน ตำบลพร่อนมีสภาพเป็นเนินเขาสูงต่ำสลับกันทางด้านตะวันออกและค่อย ๆ ลาดต่ำลงเป็นที่ราบจนเป็นที่ลุ่มบางส่วนซึ่งเป็นบริเวณน้ำท่วมขังทุกปี อาชีพหลัก ได้แก่ ทำนา ทำสวน
ชุมชนบ้านตาสา ตั้งอยู่ที่หมู่ 3 ตำบลพร่อน เข้าร่วมโครงการขอรับทุนจาก สสส. เป็นปีแรก จากการลงพื้นที่วิเคราะห์ต้นไม้ปัญหาร่วมกับชุมชน ได้ข้อมูลดังนี้ ชุมชนบ้านตาสามี 600 หลังคาเรือน ประชากรจำนวน 1500 คน อาชีพส่วนใหญ่กรีดยาง ทำนา ทำสวนผลไม้ มีครัวเรือนจำนวน 150-200 ครัวเรือนที่มีการปลูกผักเสริมรายได้ มีพื้น มีการปลูกพืชหลังเก็บเกี่ยวข้าวด้วย ชนิดผักที่ปลูกได้แก่ แตงกวา ถั่วฝักยาว คะน้า ผักบุ้ง โหระพา กระเพรา มะเขือ พริก ที่นิยมปลูกคือแตงกวากับมะเขือยาว รายได้เฉลี่ยจากการขายผักต่อรอบการปลูกประมาณ 10000-15000 บาท มีคนในหมู่บ้านทำหน้าที่เป็นคนกลางรับซื้อผักไปส่งตลาดใหม่เขตเทศบาลนครยะลาซึ่งมีระยะทางจากชุมชนประมาณ 5 กิโลเมตร เกษตรกรมีการรวมกลุ่มอย่างหลวม ๆ ยังไม่ได้ขึ้นทะเบียนกลุ่มเกษตรกรกับหน่วยงานใด เกษตรกรมีการใช้ปุ๋ยเคมีเพราะสะดวก หาซื้อได้ง่ายได้ผลิตที่แน่นอนมีแมลงมาทำลายพืชน้อย ผักสวย จะใช้ปุ๋ยคอกช่วงรองก้นหลุมตอนลงต้นกล้านิดหน่อยเท่านั้น ยาฆ่าแมลงมีการใช้บ้างแต่ค่อนข้างน้อย เคยอบรมการทำปุ๋ยหมัก น้ำหมักชีวภาพจากสำนักงานพัฒนาที่ดินจังหวัดและเกษตรตำบลพร่อนมาสอน ไม่มีการวางแผนการปลูกที่สอดคล้องกับความต้องการของตลาด เคยอบรมเรื่องมาตรฐานผักปลอดภัย GAP แต่ไม่เคยส่งผักไปตรวจเพื่อขอใบรับรองมาตรฐาน เนื่องจากไม่มีการวางแผนร่วมกันที่ชัดเจน ผลกระทบด้านสุขภาพ พบว่า เสี่ยงต่อการเกิดโรคที่เกิดจากการใช้ปุ๋ยเคมี เช่น โรคผิวหนัง เป็นต้น ด้านเศรษฐกิจ พบว่า มีค่าใช้จ่ายการซื้อปุ๋ยสูงเนื่องจากราคาแพง ด้านสิ่งแวดล้อม พบว่า ดินเสื่อมลงต้องเพิ่มการใช้ปุ๋ยในปริมาณที่มากขึ้น นอกจากนี้ยังพบว่า ชุมชนบ้านตาสามี “แบยี” เป็นบุคคลที่มีความรอบรู้ด้านเกษตรเป็นอย่างดี เช่น ความรู้ด้านการพัฒนาดินปลูก การทำปุ๋ยหมัก การทำน้ำหมักชีวีวภาพ เป็นหมอดิน ถือเป็นปราชญ์ด้านเกษตรของตำบลพร่อน และพื้นที่ใกล้เคียง และเป็นแกนนำหลักของกลุ่มปลูกผักชุมชนบ้านตาสา นอกจากนี้ยังเป็นประธานศูนย์เรียนรู้เกษตรพอเพียงซึ่งตั้งอยู่ที่บ้านพักของตนเอง จากข้อมูดังกล่าวพอสรุปได้ว่า ชุมชนบ้านตาสายังขาดความรู้ ความเข้าใจเรื่องการบริหารจัดการการปลูกผักปลอดภัยที่เป็นระบบ
ดังนั้น แนวทางการแก้ปัญหาจำเป็นต้องจัดตั้งกลุ่มและพัฒนาศักยภาพกลุ่มเกษตรกรให้เข้มแข็งและและส่งเสริมให้มีความรู้ ทักษะการปลูกผักให้ได้มาตรฐานเป็นที่ยอมรับได้อย่างต่อเนื่องทางกลุ่มเกษตรกรชุมชนบ้านตาสาจึงได้จัดทำโครงการนี้ขึ้นด้วยความร่วมมือจากหน่วยงานหลักที่เกี่ยวข้องอาทิเช่น สำนักงานที่ดินจังหวัด เกษตรจังหวัด ศวพ. และธกส.มาให้ความรู้เป็นพื้นฐานการพึ่งพาตนเองในอนาคตที่เข้มแข็งและยั่งยืนต่อไป