คนสร้างสุข

เทศบาลตำบลเขาหัวช้างตั้งอยู่ในพื้นที่ตำบลตะโหมด อำเภอตะโหมด จังหวัดพัทลุง มีหมู่บ้านในเขตรับผิดชอบทั้งหมด 12 หมู่บ้าน มีครัวเรือนทั้งหมด 2,876ครัวเรือน มีประชากรรวม 7,221 คน มีโรงเรียนรัฐ4แห่ง รพ.สต.2แห่ง มีศูนย์พัฒนาเด็กเล็ก 4 ศูนย์ มีวัด 1วัด มีสำนักสงฆ์ 1 แห่ง มีตลาดนัด จำนวน 3 แห่ง มีฟาร์มปศุสัตว์4แห่ง ที่ท่องเที่ยว3จุด สภาพทั่วไปของตำบลเขาหัวช้างเป็นพื้นที่ชนบท สภาพพื้นที่เป็นที่ราบเชิงเขามีสายน้ำไหลผ่านที่สำคัญจำนวน3สายประชาชนในพื้นที่ประกอบอาชีพเกษตรกรรมเป็นหลัก ประกอบด้วย สวนยางพารา สวนปาล์มน้ำมัน สวนผลไม้คือทุเรียน ลองกอง มังคุด เงาะ การคมนาคมมีถนนเส้นทางหลักจำนวน2สายคือถนนบ้านนา-ป่าบอนแม่ขรี-โหล๊ะจันกระ สถานการณ์ปัญหาขยะของพื้นที่เทศบาลตำบลเขาหัวช้างในผ่านมา เทศบาลเขาหัวช้างได้วางแนวทางการจัดการขยะระดับตำบลโดยการที่เทศบาลไม่มีนโยบายจัดเก็บขยะด้วยการแจกถังขยะและบริการจัดเก็บรับขยะโดยเทศบาลจึงไม่มีข้อมูลปริมาณขยะที่เป็นตัวเลขที่ชัดเจนแต่จากการที่ลงพื้นที่พบว่าขยะส่วนใหญ่เป็นขยะอินทรีย์ที่เกิดจากภาคการเกษตรและครัวเรือนคิดเป็นร้อยละ70ของปริมาณขยะทั้งหมด ส่วนขยะทั่วไปที่เกิดจากครัวเรือนมีปริมาณน้อยที่ครัวเรือนสามารถจัดการเองได้เพราะหลายปีที่ผ่านมาเทศบาลเขาหัวช้างได้ส่งเสริมให้ชุมชนเรียนรู้การจัดการขยะโดยชุมชนเองมาตลอด โดยผ่านกิจกรรมต่างๆทั้งการอบรมให้ความรู้การคัดแยกขยะในครัวเรือน การนำขยะไปใช้ประโยชน์ในรูปแบบต่างไม่ว่าจะเป็นการขายขยะผ่านโครงการธนาคารขยะหมู่บ้าน โครงการขยะแลกไข่ การนำขยะเปียกทำเป็นปุ๋ยอินทรีย์ในรูปแบบต่างๆ แต่กิจกรรมทั้งหมดที่กล่าวมานั้นขาดความต่อเนื่องและการสรุปบทเรียนและการขยายผลให้เกิดปฏิบัติการเต็มพื้นที่ในตำบลได้ดังนั้นปริมาณขยะของตำบลจึงยังคงเป็นปัญหาที่ต้องได้รับการแก้ไขต่อไป จากการร่วมคุยกันของคณะทำงานพบว่าปัญหาขยะในตำบลที่เกิดในปัจจุบันคือ ปัญหาที่เกิดจากขยะทั่วไปที่ไม่สามารถนำไปใช้ประโยชน์ซ้ำได้และเมื่อไม่สามารถนำไปใช้ซ้ำได้จึงจำเป็นที่ขยะดังกล่าวต้องมีการกำจัดโดยครัวเรือนเองในขณะที่ครัวเรือนอีกจำนวนหนึ่งที่ไม่สามารถกำจัดจยะได้อย่างถูกวิธียังมีอีกมากเช่นการเผาขยะจำพวกพลาสติกส่งผลให้เกิดกลิ่นและควันไฟรบกวนคนในชุมชน ขยะที่ถูกทิ้งไว้ในที่ท่องเที่ยวที่ไม่มีระบบการจัดการและการดูแลสถานที่รวมถึงพื้นที่บริเวณริมถนนเกิดจากพฤติกรรมของคนที่ใช้เส้นทางสัญจรที่ริมถนนสายหลักของเทศบาลทิ้งขยะไว้ริมทางและไม่มีคนหรือหน่วยงานที่มีการจัดเก็บ ส่งผลให้มีขยะตกค้างที่ริมทาง เมื่อฤดูฝนมาก็จะไหลลงสู่ลำคลองและลอยไปตามกระแสน้ำจนเป็นกองโตจำนวนหนึ่งก็ติดค้างกับกิ่งไม้ในลำคลองส่งผลให้ในคลองมีขยะติดค้างอยู่ส่งผลกับการท่องเที่ยวของชุมชนที่ใช้สายน้ำลำคลองในการท่องเที่ยวแบบพายเรือล่องแก่งศึกษาธรรมชาติบางส่วนลอยผ่านไปยังพื้นที่อื่นซึ่งเทศบาลเองได้มีการรณรงค์ประชาสัมพันธ์อย่างต่อเนื่องและจัดกิจกรรมทำความสะอาดมาอย่างต่อเนื่องรวมถึงล่าสุดเมื่อต้นปี2565ทางเทศบาลก็ได้ทำกิจกรรมปรับภูมิทัศน์สองข้างทางด้วยการปลูกต้นไม้และดูแลมาอย่างต่อเนื่องก็ตามก็ไม่สามารถแก้ปัญหาดังกล่าวได้ และในช่วง3ปีที่ผ่านมาปัญหาขยะในตำบลเริ่มปรากฎให้เห็นชัดอีกครี้งเพราะการแพร่ระบาดของโรคโควิด-19ทำให้มีคนนำขยะเข้าครัวเรือนมากขึ้นจากการบรรจุสิ่งของต่างๆรวมถึงการเพิ่มข้นของขยะติดเชื้อจากเชื้อไวรัส เช่นหน้ากากอนามัย ชุดตรวจ ATK ผ้าอ้อมสำเร็จ ที่มีการใช้มากขึ้นตามการระบาดของโรคในขณะที่ครัวเรือนไม่สามารถกำจัดขยะเหล่านี้ได้ ส่วนภาคราชการเองก็ไม่มีกลไกและวิธีการที่ชัดเจนว่าจะจัดการกับขยะติดเชื้อเหล่านี้อย่างไร
จากปัญหาดังกล่าวที่เกิดขึ้นคณะทำงานเห็นร่วมกันว่ายังต้องแก้ปัญหาอย่างต่อเนื่องโดยการให้คนในชุมชนเห็นปัญหาเหล่านี้เป็นปัญหาร่วมของตำบล การแก้ปัญหาต้องเริ่มที่การสร้างจิตสำนึกของคนในชุมชนให้ร่วมมือการในการแก้ปัญหาร่วมกันและจะต้องทำกิจกรรมต่างๆที่จะส่งผลต่อการลดลงของปริมาณขยะในชุมชน คณะทำงานจึงตัดสินใจขอร่วมโครงการกับชุดโครงการ Node Flagship พัทลุงเพื่อรับการสนับสนุนงบประมาณในการสร้างกระบวนการเรียนรู้ให้คณะทำงานและขยายผลให้เกิดการเรียนรู้กับคนในชุมชนโดยการใช้หลักสูตรโรงเรียนขยะตำบลมาเป็นเครื่องมือในการเรียนรู้และจะขยายผลไปสู่การปฏิบัติการระดับหมู่บ้านผ่านกิจกรรมโครงการที่แกนนำหมู่บ้านจะดำเนินการตามสภาพปัญหาของแต่ละหมู่บ้านด้วยการเสนอแผนงานโครงการเพื่อขอรับสนับสนุนงบประมาณการจัดกิจกรรมจากกองทุนหลักประกันสุขภาพตำบลต่อไป ทั้งนี้ทางคณะทำงานจึงร่วมประชุมปรึกษาหารือกับคณะกรรมการกองทุนสุขภาพตำบลและคณะผู้บริหารของเทศบาลจึงมีความเห็นและแนวทางร่วมกันที่จะทำงานในการแก้ไขปัญหาขยะของตำบลโดยเน้นการมีส่วนร่วมของคนในตำบลทุกภาคส่วน ทั้งท้องถิ่น ท้องที่ องค์เอกชน องค์ภาครัฐที่มีอยู่ในพื้นที่ เพื่อมุ่งผลลัพธ์ให้เห็นการลดลงของปริมาณขยะในชุมชนผ่านกิจกรรมต่างที่นำเสนอมาคาดว่าผลที่เกิดจากโครงการคือ ชุมชนได้เกิดการเรียนรู้ในปัญหาของตนเอง ได้มีการปฏิบัติการต่างๆที่นำไปสู่การแก้ปัญหา การทำงานร่วมกันขององค์ต่างๆที่มีในชุมชน และที่สำคัญคือจะเป็นชุดความรู้จะถ่ายทอดและส่งต่อให้พื้นที่ได้เรียนรู้และนำไปดำเนินการต่อไปในอนาคต