คนสร้างสุข

ชุมชนตำบลปากพะยูนมีพื้นที่หลายลักษณะมีทั้งที่เป็นพื้นที่ราบซึ่งอยู่ตอนกลาง พื้นที่เนินควนลักษณะเป็นลูกคลื่นค่อนข้างสูงอยู่ทางตอนใต้ และลาดต่ำทางทิศตะวันตกเฉียงเหนือจนจดทะเลสาบ ส่วนพื้นที่ทางด้านตะวันตกเฉียงใต้และตะวันออกเฉียงเหนือเป็นพื้นที่ลาดชัน พื้นที่ของเทศบาลตำบลปากพะยูนมีประชากรอยู่หนาแน่น พื้นที่ปากพะยูนเป็นแหล่งทรัพยากรสัตว์น้ำที่มีความหลากหลายและโดดเด่นในเรื่องของรสชาติที่อร่อยและเป็นที่รู้จักกันโดยทั่วไปของผู้บริโภค ได้แก่ กุ้งก้ามกราม กุ้งหัวมัน ปลาสามน้ำ ได้แก่ ปลามิหลัง ปลาหัวโม่ง ปลาแมว เป็นต้น ในอดีตด้วยความอุดมสมบูรณ์ทางสัตว์น้ำจึงมีการสัมปทานโพงพางและการใช้เครื่องมือทำลายล้างเกิดขึ้นบริเวณปากแม่น้ำปากพะยูนส่งผลให้ปริมาณสัตว์น้ำลดลง ปริมาณสัตว์น้ำบางชนิดสูญหาย
ดังนั้นทางชุมชนจึงได้ดำเนินการอนุรักษ์พื้นที่ลุ่มน้ำร่วมกับเครือข่ายชุมชนบ้านช่องฟืน เมื่อประมาณปี 2551 โดยการทำบ้านปลาบริเวณเขตบ้านควน มีการจัดตั้งคณะกรรมการและสมาชิกรวมกลุ่ม จำนวน 30 คน มีการกำหนดกฎกติกาห้ามใช้เครื่องมือผิดกฎหมาย ต่อมาปริมาณสัตว์น้ำเพิ่มขึ้นมีความละหลวมในการรักษากฎระเบียบส่งผลให้การจัดการอนุรักษ์ลดหย่อนด้วยแกนนำบางคนก็ไม่ต้องการให้เกิดความขัดแย้งกับชุมชนแต่ก็ต้องการที่จะให้มีการอนุรักษ์เกิดขึ้นจึงร่วมพัฒนาศักยภาพการจัดการทรัพยากรอย่างต่อเนื่องกับเครือข่ายกลุ่มบ้านช่องฟืนและสมาคมรักษ์ทะเลไทย ต่อมามีการจัดทำแนวเขตอีกครั้งที่บริเวณทะเลปากพะยูนระหว่างชุมชนบ้านกลางกับชุมชนเกาะหมาก ความยาว 1,000เมตร ไม่มีการห้ามการเข้าหาแต่มีการกำหนดเครื่องมือในการหาสัตว์น้ำห้ามใช้โพงพาง ห้ามใช้กัดขนาดน้อยกว่า 4 เซนติเมตรและเครื่องมือผิดกฎหมาย ก็ได้รับความร่วมมือจากชุมชนเป็นส่วนใหญ่และก็มีบางส่วนที่ยังไม่เห็นความสำคัญ และพบว่าบางจุดนอกเขตยังมีการใช้เครื่องมือผิดกฎหมาย เช่น การใช้อวนตาถี่ในการล้อม ปี 2565 มีการจัดทำซั้งบ้านปลาบริเวณหน้าบ้านชุมชนบ้านกลางจำนวน 1 จุด เมื่อเดือนกันยายน 2565 ปัจจุบันพบว่าเริ่มมีปลา กุ้งเข้ามาอาศัยถือเป็นตัวชีวัดที่ดี นอกจากการอนุรักษ์แล้วทางกลุ่มมีการจัดทำกองทุนชุมชนเพื่อการพัฒนาอาชีพและการอนุรักษ์ซึ่งทำควบคู่กับการทำการอนุรักษ์ปี 2551และมีการดำเนินมาถึงปัจจุบัน และนอกจากนั้นทางกลุ่มได้มีการรวมกลุ่มเยาวชนของชุมชนบ้านกลาง ในการสร้างจิตสำนักในการรักษาทรัพยากรทางทะเลด้วยกระบวนการเยาวชนคิดผู้ใหญ่หนุนในการทำกิจกรรมร่วมทำบ้านปลา กิจกรรมการคัดแยกขยะ กิจกรรมค่ายสิ่งแวดล้อมเพื่อฝึกทักษะของเยาวชนให้มีกระบวนการคิดและการเป็นผู้นำในการรักษาสิ่งแวดล้อม ดำเนินการอย่างต่อเนื่อง 6 ปี มีเยาวชน จำนวน 40คน มีแกนนำ 20 คน แต่ปัจจุบันพบว่าเยาวชนดังกล่าวต่างโตเติบเรียนในระดับมหาวิทยาลัยไม่ได้อยู่ในพื้นที่และสถานการณ์เยาวชนในพื้นที่การใช้ชีวิตจะห่างหายจากการสัมผัสการทำประมงหรือทักษะเกี่ยวกับทะเล เช่น การขับเรือ การรู้จักพันธุ์ปลา อาหารท้องถิ่นของตัวเองหากไม่มีกิจกรรมการสร้างกระบวนการเรียนรู้ หรือพื้นที่กับเยาวชนต่อไปการรักถิ่นความเป็นลูกชาวเลก็จะสูญหายไป จึงมีความสำคัญอย่างยิ่งที่จะต้องสร้างกระบวนการเรียนรู้ ทักษะของเยาวชนคนรุ่นหลังในการเรียนรู้แบบปฏิบัติการ(Active Learning)เกี่ยวกับทะเลบ้านของตัวเอง การทำประมง และการทำการอนุรักษ์ทรัพยากรทางทะเลร่วมกับผู้ใหญ่ในชุมชนเพื่อเกิดสัมพันธภาพที่ดีการห่วงแหนรักบ้านเกิดและเป็นแกนนำในการขับเคลื่อนการอนุรักษ์รักษาทรัพยากรทางทะเลต่อไป ในการนี้ ทางกลุ่มจึงเห็นความสำคัญของการอนุรักษ์ ฟื้นฟูและการพัฒนาให้มีการขับเคลื่อนอย่างต่อเนื่องเพื่อเสริมศักยภาพของกลุ่มและเพื่อการจัดการที่เข้มแข็งและยั่งยืนโดยกระบวนการมีส่วนร่วมของทุกคนทุกวัยจึงมีจะมีการดำเนินในการเพิ่มจุดพื้นที่การทำบ้านปลาเพิ่มและซ่อมแซมบ้านปลาเดิม การทบทวนกฎกติการและการสร้างการรับรู้การเข้าใจด้วยกระบวนการมีส่วนร่วมของชุมชน เพื่อการสร้างกระบวนการเรียนรู้แบบปฏิบัติการของกลุ่มเยาวชนร่วมกับคนทุกช่วงวัยในชุมชนในการร่วมอนุรักษ์ทรัพยากรทางทะเลให้มีความอุดมสมบูรณ์และยั่งยืนต่อไป