คนสร้างสุข

ชุมชนบ้านม่วงทวน เป็นชุมชนที่มีจำนวน 391 ครัวเรือน ประชากรทั้งสิ้นจำนวน 1,649 คน เป็นเพศชาย 838 คน เพศหญิง 811 คน ในจำนวนนี้เป็นผู้สูงอายุทั้งหมด 269 คน คิดเป็นร้อยละ 16.31 คน ซึ่งเกินกว่าร้อยละ 10 ของประชากรทั้งหมดถือได้ว่าชุมชนบ้านม่วงทวนเป็นสังคมผู้สูงอายุอย่างสมบูรณ์ ผู้สูงอายุในพื้นที่ส่วนใหญ่ นับถือศาสนาอิสลามคิดเป็นร้อยละ 73.30 อาชีพหลักของชาวบ้าน ได้แก่ ทำสวนยางพารา ค้าขาย เกษตรกร อาชีพรอง ได้แก่ รับจ้างทั่วไปนอกพื้นที่ บ้านม่วงทวนนั้นมีมัสยิดเป็นศูนย์กลางในการจัดกิจกรรมต่าง ๆ      ทั้งทางด้านสังคมศิลปวัฒนธรรมประเพณีและกิจกรรมอื่น ๆ ทางศาสนา มัสยิดหลักการทางศาสนาจึงเป็นศูนย์รวมจิตใจของชาวบ้าน และมีผลต่อวีถีชีวิตของคนในอดีตจนถึงปัจจุบัน แต่สภาพการณ์ในปัจจุบันปัญหาต่าง ๆ    ทั้งทางด้านพฤติกรรม เศรษฐกิจ และสังคม ได้ส่งผลกระทบต่อสุขภาพของประชาชนและผู้สูงอายุ ให้เปลี่ยนแปลงไปจากเดิม ที่เคยสงบมีความโอบอ้อมอารี เป็นสังคมที่ช่วยเหลือเกื้อกูลกัน กลับกลายเป็นสังคมที่วุ่นวายแก่งแย่งแข่งกัน ส่งผลต่อสุขภาพจิตของคนในสังคมที่เห็นได้ชัดเจน คือ ปัญหาสุขภาพจิตใจของกลุ่มผู้สูงอายุ โดยมีจำนวนผู้สูงอายุที่ปัญหาสุขภาพจิตในชุมชน จำนวน 35 ราย ซึ่งเกิดจากสาเหตุ ที่สามารถสรุปได้ดังนี้ 1. ด้านพฤติกรรม ประกอบด้วย ขาดการรวมกลุ่ม พักผ่อนไม่เพียงพอ มีความเครียดกังวล อายุที่เพิ่มขึ้น อยู่บ้านเพียงลำพัง ขาดความรู้ที่ถูกต้องในการดูแลสุขภาพจิตใจตนเอง
2. ด้านกลไก ประกอบด้วย ในชุมชนยังขาดผู้ที่เป็นต้นแบบให้ความรู้การยกระดับจิตใจแก่ผู้สูงอายุ    ขาดทีมขับเคลื่อนกิจกรรมของผู้สูงอายุและผู้ให้คำปรึกษา ขาดครูผู้สอนการอ่านอัลกุรอาน และการใช้ศาสนาเพื่อพัฒนาจิตใจ ระบบการดูแลสุขภาพจิตของชุมชนไม่เพียงพอ
3. ด้านสภาพแวดล้อม ประกอบด้วย ทางสังคม สถานที่จัดกิจกรรมทางศาสนาอยู่ไกลจากบ้าน ขาดความมั่นใจในการเข้าสังคม บุตรหลานออกไปประกอบอาชีพนอกพื้นที่ บุตรหลานติดยาเสพติด การลักขโมยในชุมชน และทางกายภาพ มีการคัดกรองสุขภาพจิตยังไม่ทั่วถึง กิจกรรมส่วนใหญ่จัดขึ้นสำหรับวัยหนุ่มสาว ส่งผลกระทบให้ผู้สูงอายุในชุมชน ดังนี้ 1. ด้านสุขภาพ ประกอบด้วย เกิดสุขลักษณะที่ไม่เหมาะสม เสี่ยงต่อการเกิดอุบัติเหตุ เสี่ยงต่อโรค  สมองเสื่อม เสี่ยงต่อโรคซึมเศร้า
2. ด้านสิ่งแวดล้อม ประกอบด้วย คนรอบข้างถอยห่าง ที่พักอาศัยไม่สะอาด/ไม่มั่นคง มีปากเสียง    กับคนที่ไม่เข้าใจ
3. ด้านเศรษฐกิจ ประกอบด้วย รายได้ลดลง และค่าใช้จ่ายในการดูแลผู้สูงอายุเพิ่มสูงขึ้น
จากสภาพปัญหาดังกล่าวคณะกรรมการชุมชนบ้านม่วงทวน โดยพลัง ของฝ่ายปกครอง และ อสม.  ตั้งใจและเป็นกำลังหลักที่จะขับเคลื่อนกิจกรรมในผู้สูงอายุ เป็นกลไกสำคัญในการดำเนินงาน ด้วยเหตุนี้      จึงสมัครเข้าร่วมโครงการ “ส่งเสริมสุขภาพกายและจิตใจของผู้สูงอายุในชุมชนบ้านม่วงทวน” กับ สสส.    เพื่อให้ผู้สูงอายุ และผู้ดูแลผู้สูงอายุในชุมชนสามารถดูแลสุขภาพกายและจิตใจได้อย่างถูกต้อง เหมาะสมกับวัย ดังนั้น ผู้จัดทำโครงการมีความตระหนักถึงความสำคัญของภาวะสุขภาพจิตของผู้สูงอายุ เพราะหากผู้สูงอายุได้รับกิจกรรมส่งเสริมสุขภาพที่เหมาะสมจะช่วยชะลอความเสี่ยงต่อผลกระทบด้านต่าง ๆ ที่อาจเกิดขึ้นจากปัญหาทางสุขภาพจิต ที่สอดคล้องกับนโยบายการปฏิรูประบบสุขภาพ ซึ่งเน้นให้ประชาชนดูแลตนเองสนับสนุนการส่งเสริมสุขภาพด้านต่าง ๆ เช่น การรับประทานอาหาร การออกกำลังกาย การคัดกรองในกลุ่มเสี่ยง การส่งเสริมอาชีพ และส่งเสริมสุขภาพจิต เป็นต้น องค์ชุมชนบ้านม่วงทวน ซึ่งเป็นองค์กรหนึ่งในหมู่บ้าน ที่มีบทบาทเสริมสร้างกระบวนการพึ่งพาตนเองของหมู่บ้าน จึงมีความตระหนักถึงการประสานเชื่อมโยงภาคส่วนที่เกี่ยวข้องอื่น ๆ  เข้ามามีส่วนร่วมบริหารจัดการปัญหาที่กล่าวมา และเห็นว่าจำเป็นต้องพัฒนาศักยภาพของผู้สูงอายุและชุมชน เพื่อเป็นกลไกการเตรียมชุมชนเข้าสู่สังคมสูงวัยอย่างมีคุณภาพ โดยนำร่องในผู้สูงอายุที่มีปัญหาและสมัครใจ  เข้าร่วมกิจกรรมโครงการ เพื่อส่งเสริมสุขภาพกาย และสุขภาพจิตใจ ด้วยวีถีอิสลาม เนื่องจากวัยชราจะใช้ศาสนาเป็นที่พึ่งทางใจและเข้าถึงได้ง่าย โดยการฟังบรรยายธรรม เพื่อให้ผู้สูงอายุได้นำแนวทางการปฏิบัติตนเพื่อดูแลสุขภาพกายและจิตใจ มาปรับใช้ในวิถีชีวิตด้วยการเสริมสร้างพื้นฐานที่เหมาะสมในการดำเนินชีวิตด้วยความอดทน ความเพียร มีสติปัญญาและมีความรอบคอบ เพื่อให้เกิดความสมดุลและพร้อมกับความเปลี่ยนแปลงที่เป็นไปอย่างรวดเร็ว และเป็นการส่งเสริมสุขภาพจิตของผู้สูงอายุให้ดีขึ้น เกิดการรวมกลุ่ม มีสุขภาวะที่ดีต่อไป