คนสร้างสุข

ชุมชนในเขตเทศบาลตำบลบางปูลักษณะสังคมโดยรวมเป็นชุมชนแออัด / จากข้อมูลโรคเรื้อรัง ของ รพสต.บางปู พบว่า มีผู้ป่วยโรคเรื้อรัง (NCDs) จำนวน 1,196 ราย (9.6%) จำแนกเป็น ผู้ป่วยความดันโลหิตสูง จำนวน 717 ราย(5.8%) ผู้ป่วยเบาหวาน จำนวน 87 ราย(0.7%) และผู้ป่วยความดันและเบาหวาน จำนวน 392 ราย(3.16%) (ข้อมูลจาก HDC จังหวัดปัตตานีเมื่อวันที่ 19 ม.ค.2566) และจากคัดกรองโรคเบาหวานและความดันโลหิตสูงประชาชนในกลุ่มอายุ 35 ปีขึ้นไป ของตำบลบางปู อำเภอยะหริ่ง จังหวัดปัตตานี พบว่า กลุ่มเสี่ยงด้วยโรคเบาหวาน ที่เจาะปลายนิ้วเพื่อตรวจหาค่าน้ำตาลในเลือด ที่มีค่าน้ำตาลในเลือดมากกว่า 100 มิลลิกรัมเปอร์เซ็นต์ จำนวน 90 ราย และกลุ่มเสี่ยงโรคความดันโลหิตสูง ที่มีค่าความดันโลหิตสูงมากกว่า 140/90 มิลลิเมตรปรอท จำนวน 184 ราย จากข้อมูลดังกล่าว มีแนวโน้มการเกิดโรคเรื้อรัง (NCDs)ที่สูงเพิ่มขึ้นตามลำดับ สาเหตุของปัญหาเกิดจากพฤติกรรม จากสภาพสังคม และกลไกลทางภาครัฐและภาคสังคม ดังนี้

ด้านพฤติกรรม

–มีการรับประทานอาหารตามใจปาก กินข้าวเยอะ อย่างน้อย 2 จาน ต่อมื้อ รับประทานวันละ 3-4 มื้อ และรับประทานมื้อดึก หรือหลังละหมาดอีซอ (หลัง 20.00 น.)
-พฤติกรรมการบริโภคแกงถุง และกินขนมหวานทุกวัน วันละ 1-2 ถุง เป็นขนมหวานหลังทานอาหารเที่ยง โดยจะซื้อกินในหมู่บ้านเป็น กล้วยบวชชี กล้วยเชื่อม ต้มถั่วเขียว ข้าวเหนียวดำ บัวลอย สาคู เป็นต้น และเมนูขนมโบราณ เช่น ขนมสอดไส้มะพร้าว เจ๊ะแมะ ขนมบาดา ขนมครก เป็นต้น -ขาดความตระหนักในการเลือกกินอาหารที่มีอาหารรสหวาน เคยได้รับความรู้ทาง สื่อโซเซียล ว่ากินหวานบ่อยๆ จะเป็นเบาหวาน ได้ แต่ไม่เคยปฏิบัติ -ไม่ออกกำลังกาย เดิมเคยมีการร่วมกลุ่มออกกำลังกายสัปดาห์ละครั้ง เช่นการยืดเหยียดด้วยผ้าถุง
ที่ลานมัสยิดตะอาวุน แต่เมื่อโครงการจบ ก็ไม่มีการออกกำลังกายต่อเนื่อง และไม่มีแกนนำ -ประชาชนนิยมซื้ออาหารปรุงสำเร็จมากกว่าอาหารปรุงเอง

ด้านสภาพสังคม
-ไม่มีการรวมกลุ่มออกกำลังกายในหมู่บ้าน ไม่มีแกนนำ -ร้านขายน้ำถุง 40 ร้าน ร้านขายข้าวแกง 30 ร้าน ราคาน้ำถุง ถูก 5-15 บาท/ถุง และหวานจัด หลากหลายเมนู -มีบริการสั่งอาหารและส่งถึงหน้าบ้าน ทำให้สะดวกต่อการจับจ่ายซื้อของ -ร้านค้าในชุมชนมีทั้งขายอาหารปรุงสำเร็จและขนมขบเคี้ยวที่นิยมซื้อรับประทาน เช่น7-11 ด้านกายภาพ
-ไม่มีสถานที่ออกกำลังกาย
-มีร้านขายแกงถุงตลอดสายในหมู่บ้านและขายทั้งกลางวันและกลางคืน หาซื้อง่าย เนื่องจากมีรถเข็น 2 คัน ขายอาหารถึงหน้าบ้าน

กลไกที่เกี่ยวข้อง
-ไม่มีชมรมออกกำลังกาย
-ผู้นำชุมชนและผู้นำศาสนายังไม่ตระหนักถึงภัยเงียบของโรค NCDs
สาเหตุดังกล่าวจึงมาสู่ผลกระทบที่เกิดจาก ปัญหา ด้าน สุขภาพ ด้านสังคมและด้านเศรษฐกิจ ดังนี้ เกิดผู้ป่วยความดัน/เบาหวานรายใหม่เพิ่มขึ้น เกิดผู้ป่วย stroke รายใหม่ สูญเสียวัยทำงาน ทำให้เป็นภาระของสังคม -รัฐสูญเสียค่าใช้จ่ายในการรักษาพยาบาลที่เพิ่มสูงขึ้น จึงได้เล็งเห็นถึงความสำคัญของการจัดทำโครงการ ชาวบางปู สุขภาพดี ด้วยการปรับเปลี่ยนพฤติกรรม รู้ตน ลดเสี่ยง เลี่ยงโรค โดยจะดำเนินในรูปแบบของโครงการเชิงผลลัพธ์ ซึ่งบันไดผลลัพธ์ขั้นแรก จะจัดตั้งทีมคณะทำงาน NCDs ประจำตำบลบางปู โดยมีภาคีเครือข่ายในตำบลเป็นแกนนำขับเคลื่อนงาน บันไดขั้นที่สอง เพิ่มความรู้และเพิ่มความตระหนักให้กลุ่มเสี่ยงความดันโลหิตสูง/กลุ่มเสี่ยงเบาหวาน และแกนนำ อสม.เยาวชน มีความรอบรู้ในการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมตามหลัก 3อ. 2ส. และมีการติดตามประเมินอย่างต่อเนื่อง บันไดขั้นที่สาม การปรับสภาพแวดล้อมที่เอื้อต่อการปรับเปลี่ยนพฤติกรรม โดยขอความร่วมมือร้านค้าในการเพิ่มเมนูอาหารเพื่อสุขภาพ การประชาสัมพันธ์ผ่านสื่อ โปสเตอร์ และใช้มัสยิดเป็นศูนย์กลาง และมีการคัดเลือกบุคคลต้นแบบ เพื่อให้เกิดแรงจูงใจในการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมสำหรับรายใหม่
ดังนั้นจากกระบวนการดังกล่าว ส่งผลให้ลดอัตราการเกิดผู้ป่วยเบาหวาน/ความดันรายใหม่ ลดค่าใช้จ่ายในการรักษาพยาบาลผู้ป่วยกลุ่มนี้ กลุ่มวัยทำงานมีสุขภาพที่ดีขึ้น เกิดบุคคลต้นแบบด้านการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมที่ดี ส่งผลให้ชาวตำบลบางปูมีพฤติกรรมสุขภาพที่ดีและคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้น