คนสร้างสุข

ยุทธศาสตร์ชาติ 20 ปี พ.ศ 2560 - 2579 ปรับเปลี่ยนค่านิยมของคนไทยให้มีคุณธรรมจริยธรรม มีวินัย จิตสาธารณะและพฤติกรรมที่พึงประสงค์ อาทิ ส่งเสริมให้มีกิจกรรมการเรียนการสอนทั้งในและนอกห้องเรียนที่สอดแทรกคุณธรรม จริยธรรม ความมีระเบียบวินัย และจิตสาธารณะ แผนยุทธศาสตร์การศึกษาจังหวัดชายแดนภาคใต้ 20 พ.ศ 2560 - 2579 ที่สอดคล้องกับยุทธศาสตร์ชาติและแผนการศึกษาแห่งชาติ พ.ศ 2560 - 2579 เพื่อเป็นทิศทางในการพัฒนาคุณภาพการศึกษาโดยกำหนดเป็น 6 ยุทธศาสตร์ คือ ๑. การศึกษาเพื่อเสริมสร้างความมั่นคง ๒. การผลิตและการพัฒนากำลังคนให้มีสมรรถนะในการแข่งขัน ๓ . การพัฒนาศักยภาพคนทุกช่วงวัยและการสร้างสังคมแห่งการเรียนรู้ ๔ . การสร้างโอกาสความเสมอภาคและเท่าเทียมทางการศึกษา ๕. การจัดการศึกษาเพื่อเสริมสร้างคุณภาพชีวิตที่เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม และ ๖ .การพัฒนาระบบการบริหารจัดการศึกษาภายใต้แผนยุทธศาสตร์การศึกษาจังหวัดชายแดนภาคใต้มุ่งพัฒนาให้สอดคล้องกับความต้องการและวิถีชีวิตของประชาชนในพื้นที่   ประเทศไทยก้าวเข้าสู่สังคมสูงอายุ (Aging Society) ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2548 ตามคำนิยามขององค์การสหประชาชาติที่กำหนดสัดส่วนของประชากรที่มีอายุ 60 ปีขึ้นไปมากกว่าร้อยละ 10 ของจำนวนประชากรไทยทั้งประเทศ ซึ่งจะเข้าสู่สังคมสูงอายุโดยสมบูรณ์ (Complete - Aging Society) เมื่อมีสัดส่วนของประชากรที่มีอายุ 60 ปีขึ้นไปเกินร้อยละ 20 และเข้าสู่สังคมสูงอายุระดับสุดยอด (Super - Aging Society) เมื่อมีสัดส่วนของประชากรที่มีอายุ 60 ปีขึ้นไปเกินร้อยละ 28 ตามลำดับ สำหรับสถานการณ์ผู้สูงอายุไทย ในปี พ.ศ. 2563 มีประชากรผู้สูงอายุสูงถึงร้อยละ 18.24 ของจำนวนประชากรไทยทั้งประเทศ และมีแนวโน้มการเพิ่มขึ้นของประชากรผู้สูงอายุร้อยละ 3.6 ต่อปี (คิดเป็น 400,000 คนต่อปี) ซึ่งตามการคาดประมาณการประชากรประเทศไทยของสำนักงานสภาพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ (สศช.) (ฉบับปรับปรุง พ.ศ. 2562) คาดการณ์ว่าในปี พ.ศ. 2566
จะมีประชากรผู้สูงอายุสูงถึงร้อยละ 20.66 ของจำนวนประชากรไทยทั้งประเทศ และคาดว่าในปี พ.ศ. 2578 จะมีประชากรผู้สูงอายุสูงถึงร้อยละ 28.55 ของจำนวนประชากรไทยทั้งประเทศดังนั้นการให้ความสำคัญและมุ่งเน้นในการดูแลผู้สูงอายุให้มีสุขภาพจิตที่ดีด้วยการอยู่กับอัลกุรอานด้วยความเข้าใจ ศรัทธา และสู่การนำปฏิบัติในด้านการประกอบการงานที่ดีในชีวิตโดยไม่มีภาวะซึมเศร้าดังจึงมีความจำเป็นอย่างยิ่งเพื่อส่งผลให้ผู้สูงอายุมีคุณภาพชีวิตที่ดี อยู่ในสังคมอย่างมีศักดิ์ศรี   อัลกุรอาน คือพระดำรัสของอัลลอฮฺที่ทรงประทานให้แก่ท่านนบีมุหัมมัด โดยผ่านมลาอิกะฮฺญิบริลเป็นคัมภีร์เล่มสุดท้ายของอัลลอฮฺสำหรับมนุษยชาติเพื่อเป็นทางนำสำหรับมนุษย์ไปสู่การมีชีวิตที่มีความสงบสุขในโลกนี้(ดุนยา)และโลกหน้า(อาคีเราะฮฺ) ดังที่อัลลอฮตรัสไว้ ความว่า “แท้จริง อัลลอฮนี้นำสู่ทางที่เที่ยงตรงยิ่ง และแจ้งข่าวดีแก่บรรดาผู้ศรัทธาที่ประกอบความดีทั้งหลายว่าสำหรับพวกนั้นจะได้รับการตอบแทบนอันยิ่งใหญ่”( สูเราะฮ อัล อิสรออ :9 ) และการอิบาดะฮฺโดยการอ่านอัลกุรอาน ดังนั้นการอ่านจำเป็นต้องอ่านให้ถูกต้องและสำหรับผู้ที่ไม่สามารถอ่านอัลกุรอานได้นั้น คือผู้ที่ขาดทุนมากขาดทุนทั้งในโลกนี้และโลกหน้าเนื่องจากผลบุญของการอ่านอัลกุรอานมหาศาลดังหะดีษที่ท่านนบีกล่าวว่า “ผู้ใดที่อ่านอัลกุรอานเพียงอักษรเดียว เขาจะได้รับหนึ่งความดี และหนึ่งความดีนั้นจะเพิ่มขึ้นเป็นสิบเท่าตัว ฉันไม่ได้กล่าวว่า อลิฟ ลาม มีม คือหนึ่งอักษร แต่อลิฟคือหนึ่งอักษร ลามคือหนึ่งอักษร และมีมคือหนึ่งอักษร”(รายงานโดยอัตติรมีซีย์เลขที่ 2921)
  การอ่านอัลกรุอานจำเป็นจะต้องอ่านอย่างถูกต้องและควรอ่านในสภาพบริสุทธิ์มีน้ำละหมาดในสถานที่สะอาด พยายามทำความเข้าใจเนื้อหาสาระในอัลกุรอานด้วยการเรียนรู้และศึกษาความหมายของอัลกุรอานจากผู้รู้และค้นคว้าจากหนังสือคำแปลอัลกุรอานและหนังสืออรรถาธิบายอัลกุรอานเพื่อจะได้เข้าใจอัลกุรอานอย่างลึกซึ้ง การอ่านอัลกุรอานเป็นสิ่งที่อิสลามกำชับและส่งเสริมอย่างยิ่ง โดยกำหนดผลบุญมากมายไว้ เมื่อมุสลิมปฎิบัติตามคำสอนของอัลลอฮ ในอัลกุรอาน เขาจะได้ประโยชน์อย่างมาก จะได้รับทางนำจากอัลลอฮ ทำให้ความศรัทธามีความมั่นคงและเข้มแข็ง มีความมั่นใจต่ออัลลอฮ เพิ่มมากขั้น ทำให้จิตใจบริสุทธ์และรำลึกถึงอัลลอฮอยู่เสมอและเกรงกว่ากลัวต่อวันอาคิเราะฮ์ที่จะมาถึง กระตุ้นให้เกิดความรู้ลึกจนปฏิบัติตามคำสอนของอัลลอฮ อย่างเคร่งครัด และละเว้นสิ่งที่ห้ามต่างๆ ส่งเสริมให้เป็นมุสลิมที่ดี มีศีลธรรมและคุณธรรมสูง ป้องกันจากการกระทำที่ขัดกับบทบัญญัติและคำสอนของอิสลามได้ และทำให้สังคมมีความเจริญและความสูงส่ง ดังที่ท่านนะบี ได้กล่าวว่า "แท้จริงอัลลอฮจะยกระดับบางกลุ่มชนให้สูงส่งด้วยคัมภีร์ ( อัลกุรอานนี้ เนื่องจากพวกเขาปฏิบัติตามคำสอนของมัน )และทรงให้บางกลุ่มชนตกต่ำด้วยคัมภีร์ ( อัลกุรอานนี้ )เช่นกัน (เนื่องจากพวกเขาไม่ได้ปฏิบัติตามมัน)”(รายงานโดย มุสลิม)
  ผลสำรวจของตำบลเขาตูม ประมาณการณ์ว่า สัดส่วนของผู้สูงอายุจะเพิ่มเป็น 15.3% ในปี 2563 และนั่นหมายความว่า อัตราส่วนของวัยแรงงานต้องรับภาระเลี้ยงดูผู้สูงอายุ ซึ่งเป็นวัยที่เข้าสู่ภาวะพึ่งพิงสูงขึ้นไปอีก เรียกภาวะนี้ว่า “ผู้สูงอายุเขาตูม.. จน..ป่วย” ในปี 2550 พบว่า ผู้สูงอายุที่มีรายได้ต่ำกว่า 833 บาทต่อเดือนมีอยู่ราว 16% ส่วนผู้สูงอายุที่มีรายได้ต่ำกว่า 1,666 บาทต่อเดือนมีอยู่ 17% ซึ่งพบว่า 30% ของประชากรผู้สูงอายุนั้นมีฐานะยากจน ในขณะที่แหล่งรายได้ที่สำคัญของผู้สูงอายุ 52% มาจากบุตร และ 39% มาจากการทำงาน บำนาญ หรือเงินออมของตนเอง กล่าวได้ว่า ผู้สูงอายุถึง 1 ใน 4 คน ที่อยู่ในภาวะเปราะบางทางเศรษฐกิจ ขณะที่ผู้สูงอายุที่มีรายได้ไม่พอเพียงมีประมาณ ร้อยละ 14 ในด้านสุขภาพ ผู้สูงอายุประเมินตนเองว่ามีสุขภาพดีถึงดีมากมีอยู่ 28% สุขภาพปานกลาง 32 % และผู้ตอบว่าสุขภาพไม่ดี 40%     จากการสำรวจสถานการณ์ปัจจุบันผู้สูงอายุในพื้นที่โสร่งส่วนใหญ่นับถือศาสนาอิสลาม ข้อมูลพื้นฐานของชุมชน ตำบลเขาตูม ประกอบด้วย 7 หมู่บ้าน มี จำนวน 5,245 ครัวเรือน ครัวเรือน มีผู้สูงอายุทั้งหมด 1,435 คน
ชาย 620 คน หญิง 815 คนอาชีพหลัก ได้แก่ ทำสวนยางพารา ค้าขาย เกษตรกร อาชีพรอง ได้แก่ รับจ้างทั่วไป และพื้นที่ตำบลเขาตูมเป็นที่ตั้งของมหาวิทยาลัยฟาฏอนีในหมู่บ้านโสร่ง หมู่ที่ 3 ตำบลเขาตูม อำเภอยะรัง จังหวัดปัตตานี เป็นสถาบันอุดมศึกษาอิสลามแห่งแรกในประเทศไทย มีเจตนารมณ์ที่ต้องการพัฒนาและบริการด้านวิชาการอิสลามให้แก่สังคม ซึ่งในมหาวิทยาลัยฟาฏอนีมีศูนย์ศึกษากุรอาน ได้นำหลักคำสอนของศาสนามาเป็นหลักสำคัญในการดำเนินชีวิต ทำให้ชาวบ้านสามารถอยู่ร่วมกันอย่างมีความสุขนับตั้งแต่บรรพชนโดยมีมัสยิดเป็นศูนย์กลางในการจัดงานต่างๆ ทั้งทางด้านสังคมศิลปวัฒนธรรมประเพณีและกิจกรรมอื่นๆ ทางศาสนา มัสยิดจึงเป็นศูนย์รวมจิตใจของชาวบ้าน และมีผลต่อวีถีชีวิตของคนในอดีต แต่สภาพการณ์ในปัจจุบันปัญหาต่างๆ ทั้งทางด้านเศรษฐกิจ และสังคมได้ส่งผลต่อสุขภาพของประชาชนและผู้สูงอายุ ให้เปลี่ยนแปลงไปจากเดิมจากสังคมที่สงบมีความโอบอ้อมอารีเป็นสังคมที่ช่วยเหลือเกื้อกูลกันกลับกลายเป็นสังคมที่วุ่นวายแก่งแย่งแข่งกันที่ส่งผลต่อสุขภาพจิตของคนในสังคมที่เห็นได้ชัดเจน คือ กลุ่มผู้สูงอายุ เนื่องจากเป็นวัยที่พ้นจากวัยแรงงานจึงมักถูกทิ้งให้อยู่บ้านตามลำพัง ผู้สูงอายุหลายคนขาดความสุขทางใจเกิดเป็นโรคซึมเศร้าจากสภาพปัญหาผู้สูงอายุ สาเหตุของปัญหา
ด้านพฤติกรรม ผู้สูงอายุในพื้นที่โสร่งส่วนใหญ่นับถือศาสนาอิสลาม แต่ผู้สูงอายุขาดความรู้ในเรื่องการยกระดับคุณภาพจิตใจโดยใช้อัลกุรอานเป็นฐาน ขาดการนำหลักคำสอนของศาสนามาเป็นหลักสำคัญในการดำเนินชีวิต และรู้สึกว่าตัวเองเป็นภาระ และต้องประกอบอาชีพ เช่นกรีดยาง ขายของ รับจ้าง มีภาวะอยู่บ้านเลี้ยงหลาน
    ด้านสภาพแวดล้อมทางสังคม     ผู้สูงอายุขาดความรู้ในเรื่องการพัฒนาสุขภาพจิตด้วยอัลกุรอาน ลูกหลานขาดความเข้าใจ ผู้สูงอายุขาดการปฏิสัมพันธ์ระหว่างกันขาดการเข้าร่วมกิจกรรมทางสังคม     ด้านสภาพแวดล้อมทางกายภาพ     ไม่มีหน่วยงานให้คำปรึกษาในเรื่องการพัฒนาสุขภาพจิตผู้สูงอายุ และการให้ความรู้ความเข้าใจกับผู้ดูแล     ด้านกลไกระบบที่เกี่ยวข้อง
ขาดกลไกขับเคลื่อนการแก้ปัญหาในเรื่องการยกระดับคุณภาพจิตใจผู้สูงอายุในชุมชน ไม่มีแกนนำด้านการดูแลผู้สูงอายุ และชุมชนไม่มีการรวมกลุ่ม หรือจัดเป็นชมรมการดูแลผู้สูงอายุ จากสภาพปัญหาดังกล่าวมหาวิทยาลัยฟาฏอนีตั้งใจที่จะขับเคลื่อนกิจกรรมในผู้สูงอายุ จำนวน 40 คน ที่มีปัญหาและสมัครใจเข้าร่วมกิจกรรมโครงการ จึงได้มีแนวทางจัดทำโครงการส่งเสริมสุขภาพกาย และสุขภาพจิตใจด้วยวีถีอิสลาม ด้วยการฟังบรรยายธรรมเพื่อให้ประชาชนทั่วไปและผู้สูงอายุได้นำแนวทางการปฏิบัติตนเพื่อดูแลสุขภาพกายและจิตใจ มาปรับใช้ในวิถีชีวิตด้วยการเสริมสร้างพื้นฐานที่เหมาะสมในการดำเนินชีวิตด้วยความอดทน ความเพียร มีสติปัญญาและมีความรอบคอบ เพื่อให้เกิดความสมดุลและพร้อมกับความเปลี่ยนแปลงที่เป็นไปอย่างรวดเร็ว และเป็นการส่งเสริมสุขภาพจิตของผู้สูงอายุให้ดีขึ้นต่อไป